Page Text
________________
:२७०
તવાWવિવાવાગૂઢાર્થીપિ વરાતિસૂ૦ ટી. स्वाखापच्छेदेनैव पाच्या, लैशिक एकान्तपरोक्षताया अपीत्थमेवोपपतेरिति “ एगन्तेण परोक्ख लिगिअमोहाईअं च पच्चक्वं" इत्यस्य न विरोधः । अदि च मन.पर्यायज्ञानोपगृहीतो बायाानुमानोपयोगी भिन्न एव, कालसौम्याचावनिशा तत्रैकवाभिमान इति मन्यते, तदा न चाशङ्का न चोत्तरम् ॥२४॥ ___मन.पर्यायष्कृत्वातीन्द्रियत्वाभ्यामनयोरक्यं जानन् विशेष पिच्छिधुराह-अत्राहेत्यादि । પ્રતિવિશેષ વાતો મે તે પુરા
सूत्रम् विशुञ्जयप्रतिपाताभ्यां तद्विशेषः ॥ १ ॥ २५॥ (भायम् ) विशुद्धिकृतश्चाप्रतिपात तश्चानयोः प्रतिविशेषः । तद्यथा । जुमतिमन पर्यायज्ञानाद्विपुलमतिमन:पर्यायज्ञान विशुद्धतरम् । किं चान्य-जुमतिमनःपर्यायज्ञान प्रतियतत्यपि, भूया विपुलमतिमनःपर्यायशानं तु न प्रतिपततीति ॥ २५ ॥
अत्राह । अथावधिमनःपर्यायज्ञानयोः कः प्रतिविशेष इति । अत्रोच्यते ।
(यशो० टीका) पञ्चम्यर्थ कृतशब्देन व्यापट । विशुद्धिकृतश्चेत्यादि । विशुद्धतरमिति यव्यं यावद्भिः पर्यायरवच्छिनति ऋजुमतिस्तदेव द्र०य बहुतरैः पर्यायविपुलमतिरवगच्छति । यथा घटे चिन्तिते ऋजुमतिमन पर्यायज्ञानेनैतापद् व्यज्ञायि घटोऽनेन चिन्तितः,' विपुलमतिमनःपर्यायज्ञान पुनस्तमेव घटं पार्थिवत्वरक्तचत्रमाणादिभिर्बहुभिर्भेदैरवबुध्यतेऽतो विशुद्धतमुच्यते । कि चान्यदितिहेत्वन्तरसमुच्चयार्थम् , ऋजुप्रतिमनःपर्यायज्ञानम् , प्राप्तमप्यप्रमत्तसंयतेन प्रतिपतति प्रच्यवते । अपिभायम् । एतच पूर्वमेव विस्पष्टीकृतमिति किं पिष्टपेप गेन ? । स्वग्राद्यावच्छेदेनैवेति वं मनःपर्यायज्ञानं तद्बाह्यं संज्ञिपञ्चेन्द्रि यतत्तदर्थविचारणानुकूलपरिणत मेनोद्रव्यं तदवच्छेदेनवेत्यर्थः । तत्र दृष्टान्तमाह लैङ्गिक एकान्तपरोक्षताया अपीत्थमेवोपपत्तेरितिज्ञानस्य स्वप्रकाशवपक्षेऽनुमिताका-परोक्षत्वं साध्यविशिष्टपक्षावच्छेदेनैव, न तु भितिमात्रंशेऽपि, तदवच्छेदेन स्वप्रकाशत्वपक्षे ज्ञानमात्रस्य प्रत्यक्षत्वाऽभ्युपगमाव , तथा चानुभित्या: त्मकज्ञानस्य स्वांशे प्रमात्रंशे च प्रत्यक्षवेऽपि तत्र परोक्षत्योपपादनं स्वग्राह्यावच्छेदेन यथा क्रियते तथा मनःपर्यायज्ञानस्य संज्ञिजीवमनःपरिचिन्तितयसपटाधरूपवाद्यांशे परोक्षवेऽप्ये. कान्तप्रत्यक्षत्वोपपादनं स्ववाद्यावच्छेदेनैव कर्तव्यमिति भावः ॥ २४ ॥ चतुर्विंशतितमसूत्रटीका समापना।
पञ्चविंशतितमसूत्रमवतारयन्नाह मन पर्यायद्रष्ट्टत्वातीन्द्रियत्वाभ्यामिति । अनयोः गजुमतिविपुलमतिमन पर्यायज्ञानयोः । यया घः चिन्तिते जुमतिमनःपर्यायज्ञानेनेत्यादि घटोऽनेन चिन्तित इत्यध्यवसाय निवन्धनभूता कतिपयपर्यायविशिष्टमनोद्रव्यपरिच्छित्तिः जुमतिमनःपर्यायज्ञानम् । घटोऽनेन चिन्तितः स च सौवर्णः पालिपुत्रकोऽयतनो महान अपवर कस्थितः फलपिहित इत्याधध्यवसायहेतुभूता प्रभूतपर्यायविशिष्टमनोद्रव्यपरिच्छितिविपुलमतिमनःपर्यायज्ञानम् , तथा चधिभेदापेक्षयैतद् द्वितीयभेदरूपमधिकतर पर्यापावाहित्याद्विशुद्धतरमित्यर्थः । प्राप्तमध्यप्रमत्तसं यतेनेति-अनेनाप्रमत्तसंयतस्यैव मन:पविज्ञानं समुत्पद्यते तस्यापि न सर्वस्य, किन्त्यामपपिध्यायन्यतमद्धिप्राप्तस्यैवेति ज्ञापितम् પ્રતિપાતીર્થના પ્રવતે દૃાતિ વારિત્રમોહાયમાનવારિત્રપરિણામતિ
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |