Page Text
________________
तत्वार्थविवरणमूढार्थदीपिका । अं० सू० टी० न्धिनामुदये न द्वयम् । शेपकायोदय द्वयम् । वेदे सामान्येन द्वयं, विशेषेणाऽपि स्त्रीवेदपुरुषवेदयोर्द्वयम् । नपुसकवेदे एकन्द्रियाणां न द्रयम् । विकलेन्द्रियाणामसंज्ञिपञ्चेन्द्रियाणा च पूर्वप्रतिपन्नत्यमेव । संज्ञिपञ्चे. न्द्रियनपुंसके द्वयम् । लेश्यासूपरितनीधु द्वयम् । आधासु प्रतिपन्नाः म्युनं तु प्रतिपद्यन्ते । किं सम्यग्दृष्टिः प्रतिपयते हिच्यादृष्टिा ? । अत्र निश्चयस्य सम्पादृष्टि. प्रतिपद्यते, अभूतं नोत्पद्यते शशविषाणादिवत् ।
न द्वयम्-सास्वादनकालस्याल्पत्वात् तदविवक्षां कृत्वोक्तमेतत् , अत एव विशेषावश्यक त्रयोदशोत्तर चतुश्शततमगाथाटीकायां मतिज्ञानमुदिय कपायहारे तु चतुर्थनन्तानुबन्धिषु सास्वादनमझीकृत्य पूर्वप्रतिपन्नो लभ्यते न प्रतिपयमानक इत्युक्तं सङ्गच्छते । लेश्यास्थितिश्लेषयन्त्यात्मानमष्टवियन कर्मणा सहेति लेन्या, कायाद्यन्यतमयोगवतः कृष्णादिद्रव्यसम्बन्धादात्मनः परिणामा भानलेश्याः, तास्वित्यर्थः । उक्तञ्च-"कृष्णादिद्रव्यसाचियात्, परिणामोऽयमात्मनः । स्फटिकस्येव तत्रायं, लेण्यादः प्रवर्तते ॥१॥" इति । आधलेश्याप्रयाणामविशुद्धत्वेऽपि तन सम्यग्दर्शनस्य कचित्प्रतिपन्नारस्युः " पु०पडिवण्णओ पुण अण्णतरीए उ लेसाए " इत्युक्तः । न तु प्रतिपयमानाः, उपरितनलेग्यात्रयाणां विशुद्धत्वेन तत्र प्रतिपन्नाः प्रतिपयमानाश्च स्युरित्याह लेश्यासूपरितनीधु द्वयम् , आचासु प्रतिपन्नाः स्युः, न तु प्रतिपद्यन्त इति । नन्वेवं सति लेण्याद्वारे-'सम्मत्तसुयं सयासु लहइ' इत्यावश्यकभाप्यविरोधारयादिति चेत्, भैवम्, तत्रावस्थितकृष्णादिद्रव्यरूपां द्रव्यलेश्यामधिकृत्यैवोक्तत्वात् , अन तु भावलेश्याया एवाधिकारादिति । अथ निश्चयनयमतेन यस्स. म्यग्दृष्टिस्स एव सम्यग्दर्शनं प्रतिपद्यते, न तु मिथ्याष्टिः, यतत्सम्यग्दर्शनात्मककार्य पूर्वमसत्स्यात्तहि नोत्पत, अविधमानत्वात् , सपुष्पवत् , अथाविधमानमपि जायेत तर्हि प्रागभूत शंशविषाणमपि पश्चादुत्पद्यत, प्रागसत्ताविशेषात् । तरमात् क्रियाकालनिष्ठाका
योरक्याचरमक्रियाक्षण एवं प्रारभ्यते कार्य, तस्मिन्नेव क्षणे निष्पद्यते तदित्याशयन निश्चयनयमतमाह अन निश्चयस्थ सम्यग्दृष्टिः प्रतिपद्यते इति । ननु सामग्री वै कार्यजनिका, सा च नैकक्षणमात्रभाविनी, किन्तु दीर्घकालभाविनीत्युत्पद्यमानानां घरदीनां दीर्घकालो लगन् किनावलोक्यते ? निश्चयवादिना, ततो न यस्मिन्समये घटादिः प्रारभ्यते तस्मिन्नेव समये निष्पयते, मृदानयन तत्पिण्डविधान-चकारोपण-शिवकादिविधानादिचिरकालनैव तदुत्पत्तः, एवं प्रकृतेऽपि मिथ्यादृष्टेजीवस्य प्राकर्मक्षयोपशमप्रमानिसगांधः शुभाध्यवसायस्तदुत्पन्न कर्मक्षयोपशमादिसामग्र्याः श्रीगुरुभगवत्समीपमनसिद्धान्तश्रवणधिન્તનેહવિકારત્વમાનમાષ્યવસાયનસ્પર્મયોપામાવિસામા સન્મત્તાવેવ વિરलेन सम्यग्दर्शनमुत्पद्यत इत्यतो यः पूर्व मिथ्यादृष्टिस्स एव सम्यग्दर्शनं प्रतिपयते, न तु सन्यदृष्टिः, पूर्वमात्मन्यसद्भूतस्यैव सम्य दर्शनस्य स्वकारणोत्तर कालाबच्छेदन प्रतिपत्तिमावात् , न हि लोकेऽपि कारणीभूते मृद्रव्ये ५८कार्य पूर्व सत् क्रियते, किन्त्यसदेव, यदि च
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |