Page Text
________________
तत्वार्थविवरणपूढार्थदीपिका । १० सू० टी० તેષાદિ નિક્ષિણાનાં તવાનાં છાશાખ્યા ન દેતુના વિસ્તરાધામો અવતતિ વિજ્ઞાસાયામાં€
सूत्रम् प्रमाणनयरधिगमः ॥ १॥६॥ (भाष्यम्) ५षां च जीवादीनां तत्वानां यथोहियानां नामादिभिधस्तानां प्रमाणनविस्तर. धिगमो भवति ॥ तत्र प्रमाण द्विविधं प्रत्यक्ष परोक्षं च वक्ष्यते, चतुर्विधमित्येके नयबादान्तरेण ॥ भयाश्च ( पञ्च ) नेगमादयो वक्ष्यन्ते ॥ किञ्चान्यत् ॥
(यशोट, का) प्रमाणे प्रत्यक्षपरोक्षे। नयाः पञ्च वक्ष्यमाणाः, तैः करणैः, अधिगमो ज्ञानं भवति । अत्र करणे तृतीया, न कर्तरि । 'ककर्मणोः कृती 'त्यनेन पठीप्रसङ्गात् । भाष्ये, एपा जीपादीनां,
भोक्षफलेच्छया भन्यत्रातः । स्थापनास्तवाधिकारप्रकरणे सति तशात्' स्थापनाहनिक्षेपविगतिरिति स्थापनान्तमुद्दिश्यैव "अरिहंतचेइआण करेमि कासगं" "ज किंचि नामतित्यं" इत्यादौ तत्स्तुतिः क्रियते, द्रव्यस्तवाधिकारप्रकरणे सति तेन द्रव्याहन्निक्षेपबोध इति द्रव्याहन्तमुद्दिश्यन "जे अ अइआसिद्धा, जे अ भविसति जागए काले " इत्यादौ तस्तुतिराद्रियते, अत एवं " ण वि ते पारिवाज, दामि अहं ण ते इहं जन्मं । जं होहिसि तित्थयरो, अपच्छिमो तण वंदामि ।" ४२८ ॥ इत्यावश्यकसूत्रोक्त मरताधिपतिमरतचक्रिणा मरीचिः प्रोक्तः, मरीचे ! तव पारिवाज्यं न बन्दै किन्तु भावितीर्थकर स्वामिनि पन्द इति सङ्गछते । भारतवप्रकरणे सति तत्प्रयोज्यभाचाहनिक्षेपावबोध इति भावान्तमुदिश्यैव-" नमोत्थु णं अरिहंताणं भगवंताणं " इत्यादौ तरतुतिमक्षिार्थिना विधीयते इति तद्रूपयथास्थानविनियोगफलवयन फलवन्तो निक्षेपा इति ॥ ५॥ अथ सूक्ष्मेक्षिकया निक्षेपनयप्रमाणैरभिसमीक्षामन्तरेणाऽ
नामविचारितरमणीयतया युक्तायुक्तत्वविभागो न च कस्यापि पुंसो भवति, अन्यथा प्रतिपत्तेः, उक्तश्व-प्रमाणनयनिक्षेप-र्योऽर्थो नामिसमीक्ष्यते । युक्तञ्चायुक्तवद्भानि, तसायुक्तश्च युक्तवत ॥१॥" इति । भाप्यकारोऽप्याह-"अत्यं जो न सम्मिस्वइ, निक्खेवनयप्पमाणओ ; विहिणा । साजुत्तं जुत्तं जुत्तमजुत्तं व पडिहाइ ॥२२७३॥” इति-तदेवं यथार्थतत्वनिश्चयार्थ निक्षेपनयप्रमाणतः सूक्ष्मपरिभाबनाया आवश्यकत्वे सति जीवादीनां चतुर्भेदनिक्षेपेण समीक्षायां पञ्चमसूत्रेण कृतायामधुना तेषां नयप्रमाणेस्समीक्षाया अवसर इति तत्करणार्थ ५४सूत्रावतरणिकामह-अथैतेपामित्यादिना ।प्रमाणनयैरधिगम इति-न चास्मिन् सूत्र प्रमाणञ्च नयाश्चेति इन्क प्रमाणापेक्षया नयसाल्पान्तरस्यात् पूर्व निपातः कुतो नेत्याशङ्कनीयम् , वस्तुगतसकलांशग्राहित्येन प्रमाणस्य वस्त्वेकांशग्राहिनयापेक्षयाऽभ्यर्हितत्वेन प्रमाणप्रतिपयवाथेषु नय- प्रवृत्तियवहारहेतुरित्यतोऽपि च प्रमाणस्याम्यर्हितत्वेन "अभ्यर्हितं पूर्व निपतति" इति न्याथेन लक्षणहेत्वोरिव पूर्वनिपातादिति । करणे तृतीया न कर्तरि " कतकर्मणोः कृतीत्यनेन पष्ठीप्रसङ्गात् प्रमाणनयर धिगम इत्यत्राधिगमपदस्य भावप्रत्ययान्तत्वेन कृ६तत्वात् प्रमाणनयरित्या कर्तृत्वार्थे तृतीयास्वीकारे " कर्तृकर्मण
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |