Page Text
________________
। १२० :
तस्वार्थविवरण गूढार्थदीपिका । त० सू० टी० ___कश्चिद् अन्थिस्थानादधो निवर्तते, कश्चित्तत्रैवावतिष्ठते, न परतो नाधःप्रसपतीति । अत्र - चोपदेष्टारमन्तरेण यत् सम्यक्त्वं तनैसर्गिकम् । तदाह-अनादीत्यादि । नास्या(आ)दिरस्तीत्यनादिः, अनादिमिथ्या दृष्टियस्य स तथा, अप्राप्तपूर्वसम्यक्त्वलामस्येत्यर्थः। अपिशव्दात् सादिमिथ्यादृष्टेरपि, सतो भवतः, परिणामविशेषादध्यवसायविशेषात् , स चेह यथाप्रवृत्त करणाख्यो गृखते । ततः परमपूर्वकरणम् । अप्राप्तपूर्व तादृशमध्यवसायान्तरं जीवेनेत्यपूर्वकरणमुच्यते । तच प्रन्थि विदारयतः । ततश्च ग्रन्थिभेदोत्तरकालभाव्यनिवर्तिकरणमासादयति, यतत्तावन्न निवर्तते यावत्सम्यक्त्वं न लव्धमिल्यतोऽनिवर्तिकरणम् , तद् ग्रन्थान्तरसिद्धत्वाद्धाप्यकारेण नाक्त, कार्यसहभाविकारणत्वेन तस्यावश्य लाम - इत्यभिप्रायाहा । निगमयति यदेवमुपजातमेतत् (निसर्ग)सम्यग्दर्शन मिति । एवं जीवस्योपयोगस्थामाव्यात् तदधिगमादपि प्राप्यते । तत्र कोऽधिगम इति निर्णयार्थमाह-अविराम इत्यादि । अधिकं ज्ञानमधिगमः । गुरुमाभिमुख्येनालय यद् ज्ञानं सोऽभिगमः, आगमः सिद्धान्तः, कारणे कार्योपचारः, निमित्तं सम्यग्दर्शनोत्पादकं बाह्यं वस्तु प्रतिमादि । श्रवणं विचारसहितवाक्यश्रुतिजनित सत्ताईण मोक्खहेणं " इति । कश्चिद्धन्यिस्थानादधो निवर्तत इति-ग्रन्थि भेत्तुमसमर्थः, रागादिभिर्जितात्मा पुनरपि ग्रन्थिस्थानात् व्यावृत्य संक्लेशवशादुरकटस्थितीनि कर्माणि बनातीति भावः । उक्तश्च "ग्रन्थिप्रदेश तु सम्प्राप्ता, रागादिप्रेरिता पुनः । उत्कृथ्वन्धयोग्याः स्युश्चतुर्गतिजुपोऽपि ते ॥१॥” इति । कश्चित्तत्रैवावतिष्ठत इनि-कश्चित्पुनरसंख्येयं संख्येयं वा कालं तदयस्थपरिणामः कर्मणस्थिति वर्धयितुं हापयितु पाऽसमर्थस्तत्रैवावतिष्ठत इत्यर्थः । नपथः कोऽपि पुरुषोऽ८च्यामितस्ततः परिभ्रमन् कालान्तर मार्गानुसारिप्रज्ञतया स्वयमेवोहापोहं कृत्वा भाग लमते, कश्चित्तु मार्गज्ञपरीपदेशात्तम्प्रामोति एवं कोऽपि सर्वथा नसत्पथो भव्यात्मा संसाराटच्यां पर्यटन् ग्रन्थिस्थान प्राप्त सन् ग्रंथि भित्वा स्वयमेव सभ्यत्वादिसत्पथं लभते, कोऽपि मोक्षमार्गपरोपदेशात्, तत्राधभेदमधिः । कृत्याह-अन्न चोपदेष्टारमन्तरेणेत्यादि । द्वितीयभेदश्वाश्रित्य प्रतिपादयिष्यति, एवं जीवस्योपयोगस्वाभायात् तत् अधिगभादपि प्राप्यत इत्यादिना । सादि.. मियादृष्टेरपीति-पूर्व यत्सम्यक्त्वं प्राप्तं पश्चादनन्तानुबन्धिकपायोदयात्तद्वमित्वा पुनरपि मिथ्यामा गतस्याऽपीत्यर्थः, मिथ्याष्टित्वे प्राप्ते तस्य संदित्वभावादिति भावः। ननु कियत्काल मिथ्यामाचे स जीवस्तिष्ठतीति चेत्, उच्यते, जयन्येन कश्चिद् भव्योऽ.मुंहूत; कश्चिचोत्कर्ष- , णापापुद्गलपवतं यावत्, तदनन्तरं पुनरपि सम्यक्त्वावाप्तिरिति । अधिगमसम्पदशेन • यथावाप्यते तथा चाह-जीवस्येत्यादि । ये धातवो गत्यस्ति ज्ञानार्थी इति गमेर्गत्यर्थवाज्ञानार्थत्वमित्यभिप्रायेणाह-अधिकं ज्ञानमधिगम इति-आगमस्य वर्णपदवाक्यराशिरूपत्वेऽपि यदधिगमसम्यग्दर्शनरूपत्वमुक्तं तंत्र कारणमाह-कारणे कार्योपचार इति।। यथा नवलोदकस्य पादरोगकारणत्वात्तत्र पादरोगकार्योपचारेण नड्डलोदकं पादरोग इत्युच्यते .. तथाऽमस्य, तत्मपर्यालोचनद्वाराऽधिगमसम्यग्दर्शनजनकत्वात्तत्राधिगमसम्यग्दर्शनकाय/५. पार नामरसवधिरित्युतमिति भाषा । पाषं पर प्रतिमादीति-प्रतिमादि
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |