Page Text
________________
દ્વવાર્થવિહળધૂઢાર્થીપિ !
: : अहात्, नयार्पणया त्वापापोद्वापाभ्यां प्रत्येकं, परमकारणेऽपि द्वारद्वार्थ-तरस्य विनिगन्तुमशक्यत्वात्, आधुનિવર્શનાવિધ્વપિ મોલાનુøનિરાવિશેષપ્રયોગવશેષાયિત્વ સર્વ પ્રત્યેકમોહમતિ ત્રયાણ तुल्यत्वकारणत्वं नयार्पणया नानुपपन्नम् । एतेन सम्यग्दर्शनादित्रयसिद्धावपि मोक्षप्रासेरनेकान्ता सुरसुखाशं. सायाश्च प्रतिषेधात्प्रयासवैफल्यापत्तिरिति परास्तम्, हेतुत्रयमिलनसाध्यविशिष्टनिर्जरारूपद्वारसम्पत्तौ विशि४प्रवृत्तिसाफल्यस्यानपायत्वात् । नन्येवं मानुपस्वसहननविशेषादीनामपि मोक्षोपायत्वात्त्रयाणामेवावधारणं कुत इति चेत, सत्यम् , तेषा दर्शनादिविशेषाधानेनैवोपक्षीणत्वादशनाधुत्कर्षेण च निर्जरोत्कर्षात्त्रयाणामेव मोक्षहेतुत्वव्यवस्थिते । एतेन दानादिक्रियाणां मोक्षहेतृत्वं व्याख्यात, सम्यक्त्वसाहित्येन घृतं दहतीतिव
व्यापारिभावनैव मोक्षकारणत्वं न साक्षादिति तत्समूहस्याऽपि न तत्, तथापि व्यापारकाले व्यापारिणो नाशो नाऽऽ५२यको व्यापारलक्षणे द्वारिनाशविशिष्टत्वाप्रवेशादिति सर्वसंवराख्यचारित्रकाले सयुदितैतत्रितयस्यैव मोक्षफलोपयोगितया व्यापारा मुख्यत्वाविशेषात्प्रमाणविवक्षया तत्समूहस्यैव मोक्षकारणत्वमिति समूह एवोक्तलक्षणसम्यक्त्वमिति भावः। नवविवक्ष्या त्वन्वयव्यतिरेकाम्या किमपि सम्यग्दर्शनादिकं कारणमित्यत्र हेतुमाह चरमकारणेऽपीनि । न च चरमकारणमात्रेणैव कार्ये सिद्धे तत्पूर्ववर्तिनोऽन्यथासिद्धिरिति वाच्यम् , चरमकारस्य तत्पूर्ववर्तिनः कारणत्वरक्षणार्थमेव यत्र व्यापारविधया कल्पनं न च तन्न व्यापारण व्यापारिणोऽन्यथासिद्धिः, अन्यथा दण्डादेरपि चक्रभ्रमणक्रिययाऽन्यथासिद्धिः स्यादिति तस्य कारणत्वे सिद्धे व्यापार एव कारणं न व्यापारी व्यापार्येव कारणं न व्यापार इति विनिगंतुमशक्यत्वादित्यर्थः । मोक्षोपधायकतावच्छेदकधर्मविशेषलक्षणसम्यक्त्वस्थाऽऽधुनिकसम्यग्दर्शनादिप्ववटमानत्वेन लक्षणान्तरमाह-मोक्षानुकूलनिजरेत्यादि । ननु सम्यग्दर्शनादित्रयात्मक कारणप्राप्तावपि तेन तझये मोक्षफलं भवत्येवेति नैव नियमः, तत्समावेऽपि तदानीं जीवपरिणाममान्धात् केपाञ्चिन्मोक्षफलाभावात् । अथ नृसुरवैभवसुखार्थ सम्यग्दर्शनादित्रये प्रवर्ततामित्यपि न च वाच्यम्, " नो इहलोगट्टयाए आयारमहिडिजा, नो परलोगट्टयाए आधारमहिडिजा, नो कित्तिवनससिलीगट्टयाए आधारमहिडिजा, ननत्य अरिहंतहिं हेहिं आधारमहिहिजा" इत्यादिनैहिकपार भविकमोगफलाशंसाया निषेधात्, तथा च सम्पदर्शनादित्रयप्राप्त्यर्थं प्रवृत्तिनिष्फलेवेत्याशक्य निषेधति-एतेनेत्यादिना । निषेधे हेतुमाह-हेतुनयमिलनसाध्येत्यादिना । हेतुत्रयं सम्यग्दर्शनशानचारित्ररूपम् , तमिलनं तत्समुदायः, तत्साध्या तजन्या, या विशिष्टनिर्जरा- तद्रपद्वारसम्पत्तावित्यर्थः । दर्शनादिविशेषाधानेनैवोपक्षीणत्वादिति-मनुष्यत्ववर्षमनाराचसंहननादीनां विशिष्टसम्यग्दर्शनाधुत्पादन एवोपक्षीणत्वादित्यर्थः । तेनैव तेषामन्यथासिद्धत्वादिति भावः । सम्यग्दर्शनादित्रयाणामेव मोक्षहेतुत्वमित्यत्र हेत्वन्तरमाह-दर्शनाद्युत्कर्षणेत्यादिना । एतेनेत्यस्य .. व्याख्यातमित्यनेनान्वयः । व्याख्यातम्-निरस्तम् । तन्निरकरणे हेतुमाह. .. '
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |