Page Text
________________
तत्वार्थविवरणगूढार्थदीपिका दर्शनस्याध्ययनाधभावे.निसर्गसम्यग्दर्शनस्य चोत्पादेन. सम्यग्दर्शनत्यावेच्छिन्नं प्रति तयोः कारणत्वासम्भवादिति वाच्यम् ; उमयानुगतायाः शक्तेः कारणतावच्छेदकत्वस्य तत्रापि, सम्भवात्', निसर्गाव्यवाहितोपरजायमानसम्यग्दर्शनत्वावच्छिन्न प्रति निसर्गत्वेन अध्ययनाद्यव्यवहितोत्तरजायमानसम्यग्दर्शनत्वावच्छिन्नं प्रति अध्ययनादित्वेन कारणत्वमिति तु सम्यग्दर्शनत्वस्य कार्यतावच्छेदककोटी प्रवेशे प्रयोजनाभावापत्तिदोपकवलितत्वादु पेक्षणीयमेवेति । अधिगमसम्यग्दर्शनाभिप्रायेण सम्यग्दर्शनाय शुद्धमिति चतुर्थीपक्षोऽध्युपपन्नः, समासश्च हितादिभिः ॥ ३ । १ । ७१ ॥' इति सूत्रात् शुद्धपदस्याकृतिगणहितादिपाठात् साधुः, अधिगमसम्यग्दर्शनात्पूर्वमपि नैसर्गिकादयाप्तश्राद्धस्य पुंसो विहितकालेऽध्ययनादिप्रभव ज्ञान शुद्धं, तचाधिरामसभ्य दर्शनार्थमिति न पूर्वोक्तार्थवाधावकाशः । न च शुद्धिरेव ज्ञानगता लाशते-न च निसर्गदर्शनादधिगमसम्यग्दर्शन मिति । अन्यथेति सजातीयचैतदेत्यर्थः । तयोरिति-निसर्गाधिरामयोरित्यर्थः । उक्ताशङ्का निराकरोति- भयानुगताया इति-निसर्गाधिरामोभयानुगताया इत्यर्थः । उक्तदोषस्तदा स्थाधदि निसर्गत्वनाऽध्ययनवादिना च सम्यग्दर्शनवावच्छिन्नं प्रति कारणत्वमभ्युपगतं स्यात् , न चैवं, शक्तिमत्वेनैव निस
ध्ययनादीनां सम्यग्दर्शनत्यापच्छिन्नं प्रति कारणत्वाभ्युपगमात् । तथा च निसर्गायैकैकसत्वकालेऽपि सम्यग्दर्शनानुकूलनिसाध्ययनाद्युभयानुगतशक्तिमत्त्वावच्छिन्न कारण यस्तो निसंगोधिसमाधन्यतरस्य सद्भावादेव सम्यग्दर्शनोत्पादेन न व्यतिरेकन्यभिचार, न च शक्तिमात यावन्ति कारणानि तावतां सर्वेषां सत्वेन भान्यं, तथा सति न्यायमतेऽपि दण्डस्वादिरूपकारणतावच्छेदकविशिष्टानां सर्वेषां दण्डादानां संवं कार्याव्यवहितपूर्वमापद्यतेति भावः । हितादिभिः ॥३।१ । ७१ ॥ इति चतुयन्तं नाम हितादिभिसमस्यते, तत्पुरुपश्च समासो भवति, हितादिराकृतिगण इत्यर्थः । तद्धविच्छिन्नोत्पादं प्रति तद्धर्मव्याપોપધછિનવાવાસામગ્રી તદ્ધર્મવ્યાખ્યાત્વિઝિદ્ધમાવચ્છિન્નતાવવસામગ્રી : प्रयोजिका, यथाजन्यपृथिवीत्यापन्छिनोत्पादं प्रति जन्यपृथिवीत्वव्यापकजन्यसत्व जन्यद्रव्यत्वावच्छिन्नोत्पादकसामग्री जन्यपृथिवीत्वव्याप्यघटत्यादियत्किञ्चिद्धमावच्छिन्नोत्पादकसामग्री च प्रयोजिका, यद्धर्मव्यापकधर्मो न कार्यतावच्छेदको यद्ध व्याप्यधर्मों पान कार्यताबच्छेद कर सत्र नाथं नियमः, यथा जन्यसत्वावच्छिन्नं प्रति तस्यापकसत्त्वादिधर्मावच्छिन्नसामग्री नापेक्षिता, अप्रसिद्धत्वात्तस्या, एवं घटत्वाधवच्छिन्नं प्रति तद्वयाप्यतत्वाधवच्छिन्नસામધ્યપ નાણતાં, તદ્ધદાત્રીનાં વાતાવર્જીવ તહચ્છત્રસામાં પ્રસિદ્ધ
વુિં વિચારશે પવ, તથાઝાવિ સમ્પર્શનલ્વવ્યાપમુખત્વાચ્છોત્પાદસામગ્રીसम्यग्दर्शनत्वयाप्याधिगमसम्यग्दर्शनत्वावच्छिन्नोत्पादकसामग्री च सम्यग्दर्शनत्वावच्छिनोत्पादं प्रति प्रयोजिका, सा च सुद्धज्ञानघटितेति तजन्यवादविगमसम्यग्दर्शनस्य तत्तदर्थमेवल्यभिप्रायेणाह-अधिगमसम्यग्दर्शनापूर्वपीति । न पूर्वोपर्थिवाधावकाश इतिअर्थवाध चतुर्थीपक्ष जांगत्यवत्यादिपूर्वोक्तदोपावकाशो नेत्यर्थः । न चेत्यय याच्यमित्युत्त
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |