Page Text
________________
बौद्धमतम् । उच्यते-अत्र साध्यमान ईश्वररूपो धर्मी प्रतीतोष्प्रतीतो वाऽनुमन्यते सुहृदा ? अप्रतीतथेद्भवत्परिकल्पितहेतोरेवाश्रयासिद्धिदोषप्रसङ्गः, प्रतीतश्चेत्तर्हि येनैव प्रमाणेन प्रतीतस्तेनैव स्वयमुद्भावितस्वतनुरपि किमर्थ नाभ्युपगम्यत इति कथमशरोरत्वमतो न दुष्टो हेतुरिति साधूक्तं सृष्टिसंहारकृच्छिवः, तथा विभुः सर्वव्यापकः, एकनियतस्थानवृत्तिवेदनियतप्रदेशनिष्टितानां पदार्थानां प्रतिनियतयथावनिर्माणानुपपत्तेः, न टेकस्थानस्थितः कुम्भकारोऽपि दूरदूरतरघटघटनायां व्याप्रियते, तस्माद्विभुभगवान् , तथा नित्यैकः नित्यश्चासावतश्चेति, यतो नित्योप्त एवैकोऽप्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकरूपं नित्यम् , भगवतो ह्यनित्यत्वे पराधीनोत्पत्तिसत्यवेक्षतया कृतकत्वप्राप्तिः, स्वोत्पत्तावपेक्षितपरव्यापारी हि भावः कृतक इष्यत इति ।
अथ चेत्कश्चिजगत्कारमपरमभिदधाति स एवानुयुज्यते, सोऽपि नित्योऽनित्यो वा ? नित्यश्चेदधिकृतेश्वरेण किमपराद्धम् , अनित्यश्चेत्तस्याप्यन्येनोत्पादकान्तरेण भाव्यमनित्यत्वादेव तस्याप्यन्येनेति नित्यानित्यवादविकल्पशिल्पशतस्वीकारे कल्पान्तेऽपि न जल्पसमाप्तिः, तस्मान्नित्य एव भगवान् , अन्यच्चैकोऽद्वितीयो, वहून हि जगत्कर्तृत्वस्वीकारे परस्परं पृथक् पृथगन्योन्यमसदृशमतिव्यापारतयकैकपदार्थस्य विसदृशनिर्माणे सर्वमसमञ्जसमापद्यतेति भगवानेक एवेति युक्तियुक्तं नित्यकेति विशेषणम् , तथा सर्वज्ञ इति सर्वपदार्थानां सर्वविशेषज्ञाता, सर्वज्ञत्वाभावे हि विधित्सितपदार्थोपयोगयोग्यजगत्प्रसृमरविप्रकीर्णपरमाणुकणप्रचयसम्यक्सामग्रीमेलनाक्षमतया याथातथ्येन पदार्थनिर्माणरचना दुर्घटा, सर्वज्ञश्च सन् सकलपाणिनां संमिलितसमुचितकारणकलापानुरूपपारिमाण्डल्यानुसारेण कार्यवस्तु निर्मिमाणः स्वार्जितपुण्यपापानुमानेन च स्वर्गनरकयोः सुखदुःखोपभोगं ददानः केषां नाभिमतः । तथा चोक्तम्
'ईश्वरप्रेरितो गच्छेत्स्वर्ग वा श्वभ्रमेव वा। अन्यो जन्तुरनीशोऽयमात्मनः सुखदुःखयोः ॥ इति। ..
| SR No. | 010485 |
| Book Title | Shaddarshan Samucchaya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Damodar Pandit |
| Publisher | Chaukhamba Sanskrit Series Office |
| Publication Year | 1957 |
| Total Pages | 85 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |