________________
११२
मोक्षशास्त्र
३- ज्ञानका विषय पदार्थ है इसलिये नयसे प्रतिपादित किये जानेवाले पदार्थको भी नय कहते है । यह अर्थनय है ।
आत्माके संबंध में इन सात नयोको श्रीमद्राजचन्द्रजीने निम्नलिखित चौदह प्रकारसे अवतरित किए हैं । वे साधकको उपयोगी होनेसे यहाँ अर्थ सहित दिये जाते है ।
१ - एवंभूत दृष्टिसे ऋजुसूत्र स्थिति कर = पूर्णता के लक्ष्यसे प्रारम्भ
कर ।
२- ऋजुसूत्रदृष्टिसे एवंभूत स्थिति कर = साधकदृष्टिके द्वारा साध्य में स्थिति कर ।
३ - नैगमदृष्टिसे एवंभूत प्राप्ति कर तू पूर्ण है ऐसी संकल्पदृष्टिसे पूर्णताको प्राप्त कर ।
४- एवंभूतदृष्टिसे नंगम विशुद्ध कर = पूर्णदृष्टिसे अव्यक्त अंश विशुद्ध
कर |
५- संग्रहदृष्टिसे एवंभूत हो = त्रैकालिक सत्दृष्टिसे पूर्णं शुद्ध पर्याय
प्रगट कर ।
६- एवंभूतदृष्टिसे संग्रह विशुद्ध कर = निश्चयदृष्टिसे सत्ताको विशुद्ध
कर ।
७- व्यवहारदृष्टिसे एवंभूत के प्रति जा= भेददृष्टि छोड़कर अभेदके प्रति जा ।
८- एवंभूतदृष्टि से व्यवहार निवृत्ति कर = अभेददृष्टिसे भेदको निवृत्त
कर ।
९- शब्ददृष्टिसे एवंभूतके प्रति जा= शब्दके रहस्यभूत पदार्थ की दृष्टिसे पूर्णता के प्रति जा ।
१०- एवंभूतदृष्टिसे शब्द निर्विकल्प कर = निश्चयदृष्टिसे शब्दके रहस्य - भूत पदार्थ में निर्विकल्प हो ।