________________
जीवामिगमस्टे द्वीपे भवन्ति न वेति प्रश्नः, भगवानाह-'णो णटे समढे' नायमर्थः समर्थः । गौतम ! एते ग्रहदण्डादयो धनक्षयान्ताः एकोरुकद्वीपे न भवन्तीति । अयं भाव:अत्र 'नोह गट्टे सम?' अनेन पदेन पूर्वोक्त सर्ववस्तूनां-निषेधः सिध्यति-किन्तु अत्र वायुनां यो निषेधः सः अमुखहेतुभूतविकृतरूपवायुविषयको बोध्यः न तु सामान्यवायुविषयकः सुख हेतुभूतसामान्य पूर्वा दिवातस्य तत्रापि संभवादिति ॥२० ४१॥
मूलम्-अस्थि पं भंते ! एगोरुष दीवे दीवे डिबाइ वा डम__ राइ वा कलहाइ वा वोलाइ वा खाराइ वा वेराइ वा विरुद्ध
रजाइ वा?, णो इणठे समटे, वगय डिंबडमरकलहबोलखारवेरविरुद्धरजाणं ते मणुयगणा पण्णत्ता समणाउसो!। अत्थि णं भंते ! एगोरुथदीवे दीवे महाजुद्धाइ वा महासंगामाइ वा महासत्थानबडणाइ वा महापुरिससन्नाहाइ वा महारुहिरपडणाइ वा नागवाणाइ वा खेबाणाइ वा तामसबाणाइ वा णो इणद्वे समढे ववषयवेराणुबधाणं ते मणुयगणा पण्णत्ता समणाउसो! अस्थि णं भंते ! एगोरुय दीवे दीवे दुब्भूइयाइ वा कुलरोगाइ वा गामरोगाइ वा णगररोगाइ वा मंडलरोगाइ बा सिरोवेयणाइ वा अच्छिवेयणाइ वा कण्णवेयणाइ वा णकवेयणाइ वा दंतवेयणाइ वा नखवेयणाइ बा कासाइ वा सासाइ वा जराइ वा दाहाइ अर्थात्-प्रहदण्ड, ग्रहमुसल आदि ये मब उत्पात वहां नहीं होते हैं। यहां सारांश यह है कि-यहां 'नो इणढे सम?' इस पद से पूर्वोक्त सष वस्तुओं का निषेध सिद्ध होता है किन्तु यहां जो वायु विषयक निषेध है वह असुख का हेतुभून दिकृत-प्रतिकुल वायु का निषेध परक है किन्तु सुखोत्पादक सामान्य वायु का निषेध नही है. क्योंकि सुख का हेतुभूत सामान्य पूर्वादि वायु का वहां भी मद्भाव है ॥ सूत्र ४१॥ અર્થાત ગ્રહ દડ ગ્રહ મુસલ, વિગેરે આ બધા ઉત્પાતે ત્યાં થતા નથી. આ ४थन। सा२छे ४ महियां 'णो इणद्वे समडे' मा ५४या पडता ४९ પ્રશ્ન વાક્યના તમામ પ્રશ્નોને નિષેધ થાય છે. પરંતુ અહિયાં જે વાયુના સંબંધમાં નિષેધ છે, તે અસુખના કારણ રૂપ વિકૃત–પ્રતિકુળ વાયુને નિષેધ બનાવનાર છે. પરંતુ સુખકારક સામાન્ય વાયુને નિષેધ નથી. કેમકે સુખના કારણરૂપ સામાન્ય પૂર્વાદિ વાયુને સદૂભાવ ત્યાં પણ છે જ સૂ ૪૧ |