________________
રૂછે
प्रमेयद्योति का टीका प्र.३ उ.२ सू.२२ नारकस्थितिनिरूपणम् दृणा' इत्यादि, 'उनबट्टणा भाणियबा जहा इवीए वहा इह वि जात्र अहे सत्तमाए' एवमुद्वर्तना, नारकजीवानां नरकादुष्वृत्तानां अणितव्या। यथा व्यु. स्क्रान्तिपदे तथेहापि याबदधः सप्तख्याल प्रज्ञापनाया व्युत्क्रान्तिपदे येन प्रका. रेणोद्वर्तना कथिता तथैवात्रापि ज्ञातव्या, भज्ञापनाया द्वितीय व्युत्क्रान्ति पदमति विस्तृत विद्यते अतः पाठकैः स्वयमेव तत्मकरणं द्रष्टव्यम् संक्षेपतस्तु इत्थम्रत्नप्रभात आरभ्य यावत् तमाममा पृथिवी नरयिकाः आरयः पृथिवील्य उद्धृत्य नैरयिक देवैकेन्द्रिय विकलेन्द्रिय संमृच्छिम पञ्चेन्द्रियासंख्येयवर्षायुष्कवर्जेषु शेषेषु उत्पद्यन्ते, तमस्तमा पृथिवीनारकास्तु अनन्तरात्ताः सन्तो गर्भजतियक् पश्चेन्द्रियेष्वेव उत्पद्यन्ते न शेपतिर्यक्षु न बा देवेषु न वा मनुष्येषु इति ॥९० २२॥ देश द्वारा इस प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभु गौतमरवानी से कहते हैं___'एवं उववणाभाणियमा जहा सक्कलीए तह इह थि जाव अहे सत्तमाए' हे गौतम ! जैसा नारकों की उछतमा के सम्बन्ध में प्रज्ञापना के छठे व्युत्क्रान्ति पद में कथन किया गया वैसा ही कथन यहां पर भी कर लेना चाहिये प्रज्ञापन का वह व्युत्क्रान्ति नाम का छठा पद बहुत विस्तृत है अतः जिज्ञास्तुओं को छह प्रज्ञापना में देखना चाहिये संक्षेपतः उसका कथन इस प्रकार से है-रत्नप्रभा ले लेझर लम:प्रभा तक से निकला हुआ नरथिक देव एजेन्द्रिय, विश्लेन्द्रि, संच्छिम पञ्चेन्द्रिय, और असंख्यात वर्ष की आयुबाले जीवों में उत्पन्न नहीं होते हैं। बाकी के तिर्यक मनुष्यों में उत्पन्न होते है तथा अधालप्तमी पृथिवी से निकला हुआ नैरजिक जीव सीधा गर्मज तिर्थक पञ्चेन्द्रियों में ही उत्पन्न होता है शेष तिर्यों में देशों और अनुष्यों में उत्पन्न नहीं होता है । सूत्र ॥२२॥ न्तमाए' गौतम! नानी नाना समा2 प्रभारी प्रज्ञापन। સૂત્રને છઠા વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં જે પ્રમાણે કથન કરવામાં આવેલ છે. એ જ પ્રમાણે કથન અહિયાં પણ કહેવું જોઈએ. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રનું તે વ્યુત્ક્રાન્તિ નામનું છઠું પદ ઘણું મોટું છે. તેથી જીજ્ઞાસુઓએ તે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં જોઈ લેવું.
સંક્ષેપથી તેનું કથન આ પ્રમાણે છે. રત્નપ્રથા પૃથ્વીથી લઈને તમ પ્રભા પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા નૈરયિક જો સીધા નિરયિક, દેવ, એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, દ્મભૂમિ પંચેન્દ્રિય અને અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા જીમાં ઉત્પન્ન થતા ભથી. તે સિવાયના તિર્યગુ, મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તથા અધ'સપ્તમી પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા નૈરયિક જી સી ગર્લજ તિર્યક્ર પંચેન્દ્રિમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. બાકીના તિર્યમાં, દેવામાં અને મનુષ્યોમાં ઉત્પન્ન થતા નથી. સૂ. ૨૨