________________
प्रमे यद्योतिका टीका प्र.३ उ.२ १.१५ नरकावासानां विशालत्वनिरूपणम् २०१ फलिकादद् गोलाकार तथा-'वट्टे' वृत्तो वृत्ताकार: 'परिपुण्ण चंदसं ठाणसं ठिए'; परिपूर्णचन्द्र संस्थानसस्थिता-पौर्णमासी चन्द्रतुल्यसंस्थानेन. संस्थितः-अनेक प्रकारकोपमानोपमेयभावो नानादेशजविनेयपतिपत्यर्थः। 'एक जोयणसय. सहस्सं आरामविखंभेग' एक योजनशतसहस्लमायामविष्कम्भेण-दैयविस्ताराभ्यां लक्षयोजनमषितम् 'जार किंचिविसे साहिए परिवखेवेणं' यावत् किश्चिविशेहोता है अधक्षा यह 'घट्टे' ऐला गोल है कि जैसा पडिपुण्ण चंद ठाणसठिए' पूर्णिमा का पूर्ण सन्द्र गोल होता है 'एका जोगणसय. सहस्स आधाषिदख मेगा जाड किंचिविलेलाहिए परिक्खेवेण', यह एक लाख योजनशालच्या चौडा है चावत् त्रिगुण ले कुछ अधिक परिधि से परिवेष्ठित है। इस जम्बूद्वीप का नाम जम्बूद्रीय इसलिये. हुआ है कि इसके ठीक बीच में अनादि अनन्त एक जम्बू सुदर्शन नामका वृक्ष है यह प्रायोजन पक ऊंचा है और रस्सालय है । जम्बू बीप के बाद लक्षणसमुद्र और लशुद्र को घेरे हुए दीप और द्वीपों को, घेरे हुए समुद्र है यह जम्बूद्वीप उन द्वीप समुत्रों ने सब से पहिला द्वीप है और जल स्वबो पीच में है। इसका आकार गोल है यहां जो तैल में पके हुए पूए के जैसा अथवा रथ के पहिये जैसा, पुष्कर कणिका के जैसा, या परिपूर्ण चन्द्र के जैसा हलका आकार गोल भिन्न भिन्न उपमानों द्वारा प्रश शिया है वह भिन्न २, देशों के विनेय (शिष्य) संठिए' म ४०४२-ॐभनी जीन! 2411२॥ २१मा२पाणु सोय छे. अथातोमा वदे श गोण हाय -रेवा गाजा२-'पडिपुण्णचंद. संठाणसलिए' हिमान। यद्र। 1 मा२पाणी डाय छे. 'एक जोयणसयसहस्सं आयामविक्खंभेणं जाव किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं' माद्वीप એક લાખ જનની લંબાઈ પહોળાઈ વળે છે યાવત્ ત્રણ ગણાથી કંઈક વધારે પરિધિથી વીટળાએલ છે. આ જંબુદ્વીપનું નામ જબુદ્વીપ એ પ્રમાણે થવાનું કારણ એ છે કે તેની બરોબર મધ્યમાં અનાદિ અને અનંત એક જંબૂ સુદર્શન નામનું વૃક્ષ છે તે આઠ જનની ઊંચાઈવાળું છે. તથા રત્ન મય છે. જંબુદ્વિપ પછી લવણ સમુદ્ર છે. અને સમુદ્રને ઘેરેલા દ્વીપો અને દ્વીપને ઘેરેલ સમદ્ર છે. આ પ્રમાણે અસંખ્યાત દ્વીપ અને સમુદ્રો છે. આ જબૂદ્વીપ એ દ્વિપ સમુદ્રોમાં સૌથી પહેલ દ્વીપ છે. અને તે બધાજ દ્વીપની મધ્યમાં છે. આ બધી પનો આકાર ગેળ છે. અહિંયાં જે તેલમાં પકવેલા પુવા (માલપુવા) જે તથા રથના પૈડા જે તથા કમળની કળીના જેવો અથવા પૂર્ણ ચન્દ્રમાના જે તેને ગોળ આકાર છે તેમ જુદી જુદી ઉપમાઓ આપીને કહેલ છે, તે જુદા જુદા દેશના વિનેય કહેતાં શિષ્ય સમુદાયને સમ
जी० २६
