________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२ सू.१३ नरकावाससंस्थाननिरूपणम् १७३ पन्नत्ता, एवं जाव तमाए। अहे सत्तमाए णं भंते ! पुच्छा गोयमा! दुविहा पन्नता तं जला-संखेज्जवित्थडे य असंखेज्ज वित्थडा य, तत्थ णं जे ते संखेज्जवित्थडे से णं एवं जोयणसयसहस्सं आयामविखंभेणं, तिन्नि जोयणत्यसहस्साइं लोलसलहस्साइं दोन्निय लत्तावीले जोषणसए तिन्नि कोसेय अट्टावीप्तं च धगुसरं तेरसय अंगुलाई, अद्धंगुलमं च किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ता । तत्थ णं जे ते असंखेज्ज वित्थडा ते णं असंखेज्जाइं जोयणसहस्साइं आयासविक्खंभेणं, असंखेज्जाइं जोयणसहस्साई परिक्खेवेणं पन्नता ॥सू०१३॥
छाया-एतस्यां खलु भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्यां नरकाः किं संस्थिताः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! द्विविधाः प्रज्ञप्ता स्तधया भावलिकामविष्टाश्च आवलिकावाह्याश्च । तत्र खलु ये ते आवलिका प्रविष्टास्ते त्रिविधाः प्रज्ञप्ता-स्तधथा-वृत्तास्पताश्चतुरस्राः। तत्र खलु ये ते आचलिका बाह्यास्ते नानासंस्थानसंस्थिताः मज्ञप्ता, तद्यथा-अयकोष्ठ संस्थिताः १, पिष्टपचनक संस्थिताः २ कन्दुसंस्थिता ३, लोही (लोडी) संस्थिवाः ४, कटाह संस्थिताः ५ स्थाली संस्थिताः ६ पिठरकसंस्थिताः७ किमियडसंस्थिता ८ कीर्णपुटक संस्थिताः ९ उटज संस्थिताः१०, मुरजसंस्थिताः ११ मृदङ्गसंस्थिताः १२, नन्दीमृदङ्ग संस्थिताः १३ आलिङ्गक संस्थिताः १४, सुघोषसस्थिताः १५, ददरकसंस्थिताः १६, पणवसंस्थिताः १७ पटहसंस्थिताः १८, भेरी संस्थिताः १९ झल्करीसंस्थिताः २० कस्तुम्बकसंस्थिताः २१, नाडीसंस्थिताः२२ एवं यावत्तमायाम् । अधःसप्तम्यां खलु भदन्त ! पृथिव्यां नरकाः किं संस्थिवा मज्ञप्ताः गौतम ! द्विविधाः प्रज्ञप्ता स्तद्यथा-वृत्ताश्च व्यसाथ।
एतस्यां खल मदन्त ! रत्नपमायां पृथिव्यां नरकाः कियत्काः वाहत्येन प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! त्रीणि योजनसहस्राणि बाहल्येन प्रज्ञप्ताः तद्यथा-अधस्तने घनाः सहस्रम् मध्ये शुपिराः सहस्रम् उपरि संकुचिताः सहस्त्रम् । एवं यावदधः सप्तम्याः। एतस्याः खलु मान्त ! रत्नभायाः पृथिव्याः नरकाः कियका आयामविष्कम्भेग कियत्काः परिक्षे पेग प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! द्विविधाः प्रज्ञप्ताह तद्यथा-संख्येय विस्तराखासंख्येयविस्तराव, तत्र खलु ये ते संख्ये यविस्तरास्ते
