________________
-
जीवाभिगमन योजनवादल्यस्य क्षेत्र छेदेन छिद्यमानस्य सन्ति द्रव्याणि पूक्तिस्वरूपाणि विम् हे गौतम ! सन्ति । धृतमभायाः घनोदधिवलयस्य सत्रिभागसप्तयोजनवाहल्यस्य क्षेत्रच्छेदेन छिद्यमानस्य सन्ति द्रव्याणि पूर्ववत् किम् ? हन्त गौतम ! सन्ति ताशाति बानि । लम:प्रभायाः घनोदधिवलयस्य विभागोनाष्टयोजन वाहल्यरय क्षेत्ररछेदेन विद्यमानस्य सन्ति द्रव्याणि पूर्ववत् किम् ? सन्त गौतम ! पृथिवी का जो घोधि बलय है कि जिलकी मोटाई तिर्यग्वाहल्य की अपेक्षा पूरे साल योजल की है उलके क्षेत्रच्छेद से विभाग करने पर तगत द्रब्ध क्या पूछोक्त रूप वाले अर्थात् वर्ण की अपेक्षा कृष्णादि वर्ण रूप से अन्ध की अपेक्षा लुरभि दुरनिगाध रूप से, रस की अपेक्षा तिक्त आदि रह रूप से, स्पर्श की अपेक्षा कर्कश आदि स्पर्श रूप से, एवं संस्थान की अपेक्षा परिमंडल आदि संस्थान रूप से परिणत तथा अन्योन्य संबद्धादि विशेषणों से युक्त होते हैं क्या ? उत्तर में प्रभु कहते है-शं मौतम! के पूर्वोक्त विशेषणों वाले होते हैं। हे भदन्त ! धूमप्रभा पृथिवी का जो घनोदधि वातवलय है कि जिसकी मोटाई तिर्यग्बाहल्य की अपेक्षा योजन के तृतीय भाग सहित सात योजन की है उसके क्षेत्रच्छेद से विभाग करने पर तद्गत द्रव्य क्या पूर्वोक्त विशेषणों वाले होते हैं क्या ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हां, गौतम! पे पूर्वोक्त विशेषणों वाले होते हैं। हे भदन्त ! तमममा पृथिवी का जो घनोदधि वान वलय है कि जिसकी मोटाई तिर्यग्वाहल्फ की अपेक्षा पोजन के तृतीय भाग फल आठ बोजन की है उसके क्षेत्रच्छेद से ઘનેદધિ વલય છે, કે જેની વિશાળતા તિબાહલ્યની અપેક્ષાથી પૂરા સાત ચેજનની છે. તેના ક્ષેત્રદથી વિભાગ કરવાથી તેમાં રહેલ દ્રવ્ય, પૂર્વોક્ત પ્રકારવાળું અર્થાત વર્ણની અપેક્ષાથી કાળા વિગેરે વર્ણરૂપે, ગંધની અપેક્ષાથી સુરલિ, સુરભિ ગંધપણાથી, રસની અપેક્ષાથી તીખા વિગેરે રસ પણુથી, સ્પર્શની અપેક્ષાથી કર્કશ વિગેરે સ્પર્શ પણુથી અને સંરથાનની અપેક્ષાથી પરિણત આદિ સંસ્થાન પણથી યુક્ત હોય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે હે ગૌતમ! એ પર્વોક્ત વિરોષણવાળું હોય છે. હે ભગવન ધૂમપ્રભા પૃથ્વીને જે ઘોદધિવાત વલય છે. કે જેની વિશાળતા તિર્યખાહિત્યની અપેક્ષાથી યોજનના ત્રીજા ભાગ સહિત સાત જનની છે, તેના ક્ષેત્રછેદથી વિભાગ કરવાથી તેમાં રહેલ દ્રવ્ય, શું પૂર્વોકત વિશેષણોવાળું હોય છે ? હે ભગવદ્ તમપ્રભા પૃથ્વીને જે ઘોદધિવાત વલય છે, કે જેની વિશાળતા તિર્યબાહુલ્યની
