________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ स्तु.८ सप्तपृ. धनोध्यादीनां तिर्थग्वाहल्यम् हन्त सन्तित थाविधानि द्रव्याणि इति । एवं जाव अहे सत्तमाए जं जस्स बाहल्लं' एवं यावदधा सप्तस्याः ययक्ष्य बाहल्यम् हे भदन्त ! बालकामभायाः तृतीय पृथिव्याः घनोदधिदल यस्य विभागोनलनुयोजनबाहल्यस्य क्षेत्रच्छेदेन छिद्यमानस्य सनिक द्रव्याणि, वर्णतः कालादि पञ्चवर्ण द्विगन्ध पञ्चरसाष्टस्पर्शयुक्तानि पञ्चसंस्थानपरिपतानि अन्योन्य संद्धादि विशेषणयुक्तानि परस्परं समुदायरूपेण तिष्ठन्ति किम् ? इति प्रश्न:, भगवानाह-हे गौतम ! सन्ति तानि द्रव्याणि तथाविधानीति । पकाया पृथिव्याः खलु भदन्त ! घनोदधिवलयस्य सप्तरूप से परिपन्न होते हैं या ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हैं'हे गौतम! बेहना अछि पूनोक्त विशेषणों वाले होते हैं। 'एवं जाव अहे समाए जंजाल बाहललं' इसी तरह से आगे भी ऐसा ही पूछना और प्रसु की ओर से दिया गया उत्तर ऐसा ही जालना-जैसेहे भदन्त ! बालामा पृथिवी का जो घनोदधि वात बलय है कि जिसकी मोटाई योजन के तृतीय भाग कम सात योजल की है उसके क्षेत्रच्छेद ले विनाश करने इन लगत द्रव्य क्या वर्ण की अपेक्षा कालादि रूप ले मन्च की अपेक्षा सुरथि दुलि गन्ध रूप से रस की अपेक्षा तिक्त आदि रस रूप को स्पर्श को अपेक्षा कर्कश आदि स्पर्श से तथा -संस्थान की अपेक्षा परिमंडल आदि संस्थान्य रूप से परिणत एवं अन्योन्य संबद्ध आदि विशेषणों वाले होकर परस्पर समुदाय रूप से रहते हैं क्या? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-हां गौतम ! तद्गत द्रव्य पूर्वोक्त विशेषणों के रूप में परिणत होते हैं। हे भदन्त ! पङ्कप्रभा
_ 'एव जाव अहेसत्तमाए जं जस्स बाहल्ल' गे प्रमाणे पानि विषय સંબંધમાં પણ એવા જ પ્રશ્નો પૂછવા જોઈએ અને તેના ઉત્તરે પણ એજ પ્રમાણે સમજવા. જેમકે હે ભગવન વાલુકા પ્રભા પૃથ્વીને જે ઘને દધિવાત વલય છે, કે જેની વિશાળતા જનના ત્રીજા ભાગ કમ સાત જનની છે, તેના ક્ષેત્ર
છેદથી વિભાગ કરવામાં આવે તેમાં રહેલ દ્રવ્ય વર્ણની અપેક્ષાથી કાળા વિગેરે વર્ણ પણાથી, ગંધની અપેક્ષાથી સુરભિ, દુરભિ ગંધ પણાથી રસની અપેક્ષાથી તીખાડવા વિગેરસરૂપે, સ્પર્શની અપેક્ષાથી કર્કશ વિગેરે સ્પર્શથી તથા સંસ્થાનની અપેક્ષાથી પરિમંડલ વિગેરે સંસ્થાન પણાથી પરિણત થાય છે ? તથા અન્ય બદ્ધ વિગેરે વિશે વાળું થઈને પરસ્પર સમુદાય પણાથી રહે છે ?
આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે છે હા ગીતમ! તેમાં રહેલ દ્રવ્ય, પૂર્વોક્ત વિશેષણથી પરિણત થાય છે. હે ભગવન પંકપ્રભા પૃથ્વીનું જે
जी० ११
