Page Text
________________
मेयोतिका टीका प्र० २
पुरुषवेदस्य बन्धस्थितिनिरूपणम् ५५१ 'बेदिय इंदिय चउरिंदिय णपुंसगाण य' द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियनपुंसकानाञ्च जहन्नेणं अतो मुहुत्तं' जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् 'उक्कोसेणं संखेज्जं कालं' उत्कर्षेण सख्येयं कालम्, स च संख्येय. कालः, संख्येयानि वर्षसहस्राणीति सख्येय सहस्रवर्षपरिमित. प्रपित्तव्य इति । पंचिंदिय तिरिक्खजोणियण पुंसएणं मंते' पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकनपुंसकः खलु भदन्त पंचिदिय तिरिक्खजोणियणपुंसएत्ति कालओ केवच्चिरं होई' पच्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक इति कालतः कियच्चिरं भवतीति प्रश्नः, भगवानाह - गोयमा' इत्यादि, गोयमा' हे गौतम ' जहन्नेणं अतो मुहुत्तं' जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् ' उक्कोसेणं पुव्वकोडिपुहुत्तं' उत्कर्षेण पूर्वकोटिपृथक्त्वम् तच्च पूर्वकोटिपृथक्त्वं निरन्तरं सप्तभवान् पूर्वकोट्यायुष्कान् नपुंसकत्वेनानुभवत पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकनपुंसकस्य ज्ञातव्यम् । ततः परमवश्यं वेदान्तरे विलक्षणभवान्तरे सक्रमणं भवजाते है । 'वेदिय दिय चउरिंदिय णपुंसगाण य जहन्नेणं अंतो हूत्तं उक्कोसेणं संखेज्जंकालं” दोइन्द्रिय तेइन्द्रिय और चौइन्द्रिय नपुंसको की कायस्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की है और उत्कृष्ट से सख्यात काल की है । यह सख्यात काल संख्याते हजारों वर्षों का होता है । पंचिदियतिरिक्खजोणिय णपुंसए णं भंते ! पंचिदियतिरिक्खजोणिनपुंसएत्ति कालओ केवचिरं होइ " गौतम ने इस सूत्र द्वारा पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक नपुंसक जीव की कायस्थिति कितने काल की है ? ऐसा पूछा है— इसके उत्तर में प्रभु ने ऐसा कहा है – “गोयमा ! जहन्नेणं अतोहुतं उक्कोसेणं पुव्वकोडि पुहुत्तं" हे गौतम ! पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक नपुंसक जीव की कायस्थिति जघन्य से तो एक अन्तर्मुहूर्त की है और उत्कृष्ट से पूर्वकोटिपृथक्त्व की है-दो पूर्व कोटि से लेकर नौ पूर्व कोटि तक की है । यह पूर्व पृथक्त्व पूर्व कोटि आयुष्य के सात भव नपुंसकपन के अनुभव करने वाले तिर्यग्योनिक नपुंसक की अपेक्षा से समझना चाहिये क्योकि तदनन्तर उसका अवश्य दूसरे वेद-स्त्रीवेद अथवा सभाप्त था लय छे " बेइंदिय तेइंदिय चउरिदिय णपुंसगाय जहणणेणं अतो मुहुत्त उक्कोसेणं संखेज्ज काल” मे छ ंद्रियवाणा, त्राणू छ ंद्रियवाजा यार द्रियवाजा नयु सोनी अयસ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂત ની છે અને ઉત્કૃષ્ટથી અસ ખ્યાતકાળના છે. આ અસ ખ્યાતકાળ सौंध्यात हुन्न। वर्षने। हाय है ' पंचिदिय तिरिक्ख जोणिय णपुंसएणं भंते | पंचिदिय तिरिक्ख जोणिय नपुंसपत्ति कालओ केवच्चिरं होई” गौतमस्वामी या सूत्रद्वारा पांथ ઇ દ્રિયવાળા તિય ગ્યેાનિક નપુસક જીવાની કાયસ્થિતિ કેટલાકાળની છે ? આ પ્રમાણેના પ્રશ્ન पूछयो छे. या प्रश्नना उत्तरमा प्रभु गौतमस्वामीने हे छे - "गोयमा ! जहणेणं अतोमुद्दत्तं उक्कोसेण पुव्वको डिपुहुत्त" हे गौतम! पांय द्रियमाणा तिर्यग्योनि नयु सम्भवना अयસ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂતની છે અને ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વ કાટ પૃથક્ત્વની છે એટલે કે એ પૂર્વ કેાટથી લઇને નવપૂ કાટિ સુધીની છે. આ પૂર્વ કાર્ટિ પૃથફ્ક્ત પૂર્વ કાટિ આયુષ્યના સાત ભવ નપુસકપણાને અનુભવ કરવાવાળા તિષ્યેાનિક નપુ સકની અપેક્ષાથી સમજવુ જોઇએ. કેમકે—તે પછી તેનું સક્રમણ બીજા વેદમા એટલેકે સ્ત્રીવેદ અથવા પુરૂષવેદમાં અથવા કેઈ જુદા જ પ્રકારના ભવમા અવશ્ય થઈ જાય છે
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |