________________
प्रमेयधोतिका टीका प्रति० २
पुरुषमेदनिरूपणम् ४५९ पुरिसा ? तिरिक्खजोणियपुरिसा तिविहा पन्नत्ता' तंजहा - जलयरा थलयरा खहयरा, इत्थमेओ भाणियव्वो जाव सेत्तं खहयरा, सेत्तं तिरिक्खजोणिया पुरिसा | से किं तं मणुस्स पुरिसा ? मणुस्सपुरिसा तिविहा | पन्नत्ता तंजहा- कम्मभूमिगा अकम्मभूमिगा अंतरदीवगा, सेत्तं मणुस्सपुरिसा । से किं तं देवपुरिसा ? देवपुरिसा चउव्विहा पन्नत्ता, इत्थी । भेदो भाणियव्वो जाव सव्वट्टसिद्धा ॥ ८
छाया -- अथ के ते पुरुषाः ? पुरुषा स्त्रिविधा प्रप्ता स्तद्यथा तिर्यग्योनिकपुरुषाः मनुष्यपुरुषाः देवपुरुषाः । अथ के से तिर्यग्योनिकपुरुषाः । तिर्यग्योनिकपुरुषा स्त्रिविधाः प्रशप्ता स्तद्यथा - जलचराः स्थलचराः खेचराः स्त्री मेदो भणितभ्यो यावत् ते एते खेचरा, ते पते तिर्यग्योनिक पुरुषाः । अथ के ते मनुष्यपुरुषा । ? मनुष्यपुरुषास्त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा - कर्मभूमिका अकर्मभूमिका अन्तरद्वीपिका, ते पते मनुष्यपुरुषाः । अथ के ते देवपुरुषा देवपुरुषा चतुर्विधाः प्रशप्ताः स्त्री मेदो भणितव्यः यावत् सर्वार्थसिद्धाः ||८||
1 p
.
14
1
टीका 'से किं तं पुरिसा' मथ के ते पुरुषाः, पुरुषाः कियत्प्रकारका भवन्तीति प्रश्नः, उत्तरयति - 'पुरिसा तिविद्दा पन्नत्ता पुरुषात्रिविधा: - त्रिप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः -- कथिताः । त्रैविध्यमेव दर्शयति- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तथथा - 'तिरिक्खजोणियपुरिसा' तिर्यग् योनिकपुरुषाः, 'मणुस्सपुरिसा' मनुष्यपुरुषाः, 'देवपुरिसा' देवपुरुषाः, तदेवं तिर्यङ् -
निरूपण समाप्त करके अब सूत्रकार पुरुष
सामान्य और विशेष रूप से स्त्री सम्बन्धी सम्बन्धी निरूपण प्रारम्भ करते है - " से किं तं पुरिसा० - इत्यादि ।
17
टीकार्थ- गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है - हे भदन्त ! पुरुष कितने प्रकार के होते है उत्तर में प्रभु कहते हैं- “ पुरिसा तिविद्दा पन्नत्ता" हे गौतम ! पुरुष तीन प्रकार के होते “तैं जहा” - जैसे–“तिरिक्खजोणियपुरिसा मणुस्स पुरिसा देवपुरिसा" तिर्यग्योनिक
jis
સામાન્ય અને વિશેષ પ્રકારથી શ્રી સ`ખથી નિરૂપણુ પૂર્ણ કરીને હવે સૂત્રકાર પુરૂષ सौंणधी नि३षषु श्वानो आल रे छे “से किं तं पुरिसा" इत्यादि.
} ટીકાથ—ગૌતમસ્વામી એ પ્રભુને એવું પૂછ્યું' છે કે—હે ભગવન્ પુરૂષો કેટલા પ્રકારના होय छे ?' या प्रश्नना उत्तरमां प्रभु गीतभस्वाभीने छे - "पुरिसा तिविद्दा पण्णत्ता" गौतम ! ३षात्रयु प्रारना उडेवामां आवे छे. "तं जहा" ते त्रषु प्रारो मा प्रभा छे. - "तिरिक्खजोणियपुरिसा मणुस्सपुरिसा देवपुरिसा" तिर्यग्योनिङ पु३ष १, मनुष्य
