________________
1
नोवाभिगसूत्रे
४१२.
माह - 'तिरिक्खजोणित्थी णं' इत्यादि, 'तिरिक्खजोणित्यी णं भंते !" तिर्यग्योनिकस्त्री खलु भदन्त! 'तिरिक्खजोणित्थित्ति' तिर्यग्योनिक स्त्री इति 'कालओ केवच्चिरं छोड़' कालतः कियच्चिरं भवति कियत्कालपर्यन्तं तिर्यक्स्त्री तिर्यक्स्त्रीरूपेण तिष्ठतीति प्रश्नः भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम | 'जहन्नेणं अंतोमुत्तं' जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् 'उक्को सेणं तिन्नि पoिranri youकोडी पुहुत्तमम्भहियाई उत्कर्षेणस्त्रीणि पल्योपमानि पूर्व कोटिपृथक्वा*यधिकानि, एतावत्कालपर्यन्तं तिर्यक्सी तिर्यक्स्त्रीरूपेणावतिष्ठते इति । तत्रान्तर्मुहत् कस्याश्चित् एतावत्प्रमाणायुष्कतया तदनन्तरं मृत्वा वेदान्तरोदयाद् विलक्षणमनुप्यभवान्तराघिणमा
अपेक्षा से इन पांच आदेशो द्वारा सूत्रकार ने कथन किया है । इसलिये ये पांचो ही आदेश अपनी अपनी अपेक्षा से युक्त है । यह पाचवा आदेश है | ५ |
यह सामान्य से स्त्री स्त्रीभाव का त्याग नहीं करती हुई निरन्तर स्त्री भाव में कितने काल तक रहती है इस बात को पांच आदेशों से प्रकट किया । व्यव तिर्यग् स्त्री रूपसे कितने काल तक उसको त्याग नहीं करती हुई रहती है इस बात को सूत्रकार प्रकट करते हैं—- इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - "तिरिक्खजोणित्थी णं भते । तिरिक्ख जोणित्थित्तिकाओ केव च्चिरं होई" हे भदन्त । तिर्यग्योनिक स्त्री तिर्यक् स्त्री रूप से काल की अपेक्षा कितने काल तक होती रहती है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-" गोयमा ! जहन्नेणं अंतो मुहुत्त उक्कोसेणं तिन्नि पलिओनमाइ पुन्वको डिपुहुत्तमम्भहियाई " हे गौतम तिर्यक् स्त्री तिर्यगुत्रीरूप से कम से कम तो एक अन्तर्मुहूर्त्त तक रहती है और उत्कृष्ट से तीन पल्यो - पम प्रमाण काल तक रहती है । वह इस प्रकार से कोई जीव तिर्यक् स्त्री रूप से कम से
પાંચ આદેશા દ્વારા સૂત્રકારે કથન કર્યું છે તેથી આ પાંચે આદેશ પાતપેાતાની અપેક્ષાથી ચુત છે આ પ્રમાણેના આ પાંચમે આદેશ છે !!પા
તે સ્ત્રી સામાન્યપણાથી સ્ત્રીભાવના ત્યાગ કર્યા વિના નિરંતર સ્ત્રીપણામાં કેટલા કાળ સુધી રહે છે ? તે વાત ઉપયુકત પાંચ આદેશા દ્વારા પ્રગટ કરેલ છે. હવે તિય સ્ત્રીપણાથી કેટલા કાળ સુધી તેને ત્યાગ કર્યા વિના રહે છે તે વાત સૂત્રકાર પ્રગટ કરે છે--આમાં गौतम स्वामी प्रभुने मेवु पूछे छे ! - “तिरिक्खजोणित्थीण भंते ! तिरिक्खजोणित्थिन्ति कालओ केवच्चिरं होई” हे भगवन् । तिर्यग्योनि स्त्री स्त्रीपणाथी अपनी अपेक्षाथी डेटसा आज सुधी रहे छे ? म प्रभूना उत्तरमा प्रभु गौतम स्वामीने हे छे !" गोयमा ! जहणणेण अंतोमुहुत्त उतकोसेण तिन्नि पलिओ माई पुत्र कोडिदुत्तमम्भहिया" ગૌતમ ! તિગુત્રી તિય ગૈસ્ત્રીપણ થી એછામા એછા એક અતર્મુહૂત સુધી રહે છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણુ પત્યેાપમ પ્રમાણ કાળ સુધી રહે છે. તે આ પ્રમાણે સમજવું.—
કાઇ જીવ તિય ગુસ્રીપણાથી ઓછામાં એછા એક અંતર્મુહૂત કાળ સુધી રહીને તે પછી મરીને ખીજા વેદના ઉદયના વિલક્ષણપણાથી મનુષ્યભવાન્તરની તે પ્રાપ્તિ કરી લે છે. તેથી