________________
प्रमेयद्योप्रतिका टोका प्रति० १ गर्भव्युत्क्रान्तिक पं. ति. जीपनिरूपणम् २७७ 'जलयरा थलयरा खहयरा' जलचराः स्थलचराः खेचराः, तत्र जले चरन्ति-गच्छन्तीति जलचराः, एवं स्थलचराः खेचरा अपि ज्ञातव्याः ‘से कि तं जलयरा' अथ के ते जलचराः ? इति प्रश्नः, उत्तरयति-'जलयरा पंचविहा पन्नत्ता' जलचराः पञ्चविधाः पञ्चप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः-कथिता इति । 'तं जहा' तद्यथा-'मच्छा' मत्स्याः 'कच्छभा' कच्छपाः कूर्माः 'मगरा' मकरा' 'गाहा' ग्राहाः 'सुसुमारा' शिशुमाराः ते एते पश्च जलचराः ।।
'सव्वेसिं भेदो भाणियव्यो तहेव जहा पण्णवणाए' सर्वेषां मत्स्यकच्छपमकरमाहशिशुमाराणामवान्तरमेदो भणितव्य स्तथैव तेनैवप्रकारेण यथा प्रज्ञापनासूत्रे कथितः ।।
एते मत्स्यादिभेदा अत्रैव संमूच्छिमजलचरप्रकरणाज्ज्ञातव्या इति ॥ कियत्पर्यन्तं प्रज्ञापनाप्रकरणमत्राध्येतव्यं तत्राह सूत्रकारः 'जाव' इत्यादि, 'जाव जे यावन्ने तहप्पगारा' यावद् ये चान्ये तथाप्रकाराः-कथित मत्स्यादि सदृशास्ते सर्वेऽपि मास्यादिजलचरतया प्रति
से हैं-"जलयरा, थलयरा, खयरा” जलचर, स्थलचर, और खेचर जो जल में रहते हैं वे जलचर, जो स्थल पर चलते है वे स्थलचर और जो आकाश में उड़ते हैं वे खेचर हैं । "से किं तं जलयरा" हे भदन्त ! जलचर कितने प्रकार के हैं ? "जलयरा पंचविहा पण्णत्ता" हे गौतम ! जलचर पांच प्रकार के है "तं जहा" जैसे-"मच्छा कच्छभा, मगरा, गाहा, मुंमुमारा" मच्छ, कच्छप, मकर, ग्राह और शिशुमार "सम्वेसि भेदो भाणियन्चो तहेव जहा-पण्णवणाए" प्रज्ञापनों में इन सबका-मत्स्य, कच्छप, मकर, ग्राह और शिशुमार के भेद का जैसा कथन किया गया है वैसा ही यहां पर भी कहलेना चाहिये । ये सव मत्स्यादिके भेदं यहां पर संमूर्छिम जलचर प्रकरण से जान लेना चाहिये और प्रज्ञापनासूत्र का इस सम्बन्ध में प्रकरण “जाव जे यावन्ने तहप्पगारा" इस सूत्र तक का ही यहां ग्रहण' करना चाहिये । मत्स्यादि ' जलंचर रूप से माने गये गर्भज जीव 'समासओ तत्र प्रहरी मा प्रमाणे छे. "जलयरा, थलयरा, खहयरा" सयर, स्थाय२, मने બેચર. જે જલમાં રહે છે તેવા જ જલચર કહેવાય છે. સ્થળ કહેતા જમીનપર જે રહે છે, તે સ્થલચર કહેવાય છે અને જે છ આકાશમાં ઉડે છે, તેવા છ ખેચર કહેपाय छे. ‘से कि तं जलयरा" सवा सय वटा ५२ना हा छ ? ॥ प्रश्न उत्तरमा प्रभु छ ?-"जलयरा पंचविहां पण्णत्ता" 3 गौतम! rसयर छ। पांय ५२ ४ाछे "तं जहा" ते २मा प्रमाणे छ. "मच्छा, कच्छभा, मगरा, गाहा सुंसुमारा,” भ२७-भाछ २७५-न्यमा, भ७२-भधर, ग्राह भने सिसुमार "सव्वेसिं भेदो भाणियन्वो तहेव जहा पण्णवणाए" प्रज्ञापन सूत्रमा मा मत्स्य, ४२७५, भ७२, થાહ અને સિંચુમાર એબધાના જે પ્રમાણે ભેદે કહ્યા છે, એ જ પ્રમાણે અહિયાં પણ તે તમામભેદ સમજીલેવાં આ મસ્ટ વિગેરેનભેદે અહિયાં સ મૂર્છાિમ જલચર પ્રકરણમાંથી समलता. भने प्रज्ञानासूत्रनुमा समय ५४२६ "जाव जे यावन्ने तहप्पगारा" ४थन પર્યત જ અહિયા ગ્રહણ કરવું. મત્સ્ય વિગેરે જલચર પણથી માનેલા ગર્ભ જ