________________
जीवाभिगमसूत्रे (१६) अथ पोडशं योगद्वारमाह-'ते णं भंते' इत्यादि, 'ते णं भंते ? जीवा कि मणजोगी वयजोगी कायजोगी' ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः खलु भदन्त ? किं मनोयोगिनो भवन्ति अथवा वचोयोगिनो भवन्ति काययोगिनो वा भवन्तीति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि 'गोयमा' हे गौतम । 'णो मणजोगी' 'नो वयजोगी कायजोगी' नो मनोयोगिनः सूक्ष्मपृथिवीकायिका भवन्ति, नो-न वा वचोयोगिनो भवन्ति किन्तु काययोगिन एव केवलमेते भवन्ति, युज्यते जीवः कर्मफलोपभोगाय येन स योगः स च त्रिविधो मनोवाक्कायभेदात् तदेतेषु योगेषु मध्ये काययोगमानं सूक्ष्मपृथिवीकायिकानां भवति न तु आद्यौ द्वौ योगी इति, गतं पोडशं योगद्वारम् ॥१६॥
(१७) अथ सप्तदशमुपयोगद्वारमाह-'ते णं भंते' इत्यादि, 'ते णं भंते ? जीवा कि सागारोवउत्ता अणागारोवउत्ता' ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः खलु भदन्त । जीवाः कि साका
(१६) योगद्वार--- " ते ण भंते ! जीवा किं मणजोगी, वयजोगी कायजोगी" हे भदन्त ! ये सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव क्या मनोयोग वाले होते हैं ? या वचोयोगवाले होते हैं ? या काययोगवाले होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते है- "गोयमा" । हे गौतम ! वे "नो मणजोगी , नो वयजोगी कायजोगी" न मनोयोगवाले होते हैं न वचन योगवाले होते है किन्तु काययोगवाले ही होते हैं। कर्मफल के उपभोग करने के लिये जीव जिसके द्वारा युक्त होता है वह योग है अर्थात् मन वचन काय की जो किया है उसका नाम योग है। यह योग तीन प्रकार का होता है । मनोयोग वचनयोग और काययोग। इनमें सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीवों को केवल काययोग ही होता है। आदि के दो योग नहीं होते। योगद्वार समाप्त ।।
(१७) उपयोगद्वार-" ते ण भंते ! जीवा कि सागारोवउत्ता अणागारोवउत्ता" हे भदन्त ! वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव क्या साकारोपयोगवाले होते है ? या अनाकारोप
(१६) योगा-"ते ण भंते ! जीवा कि मणजोगी, वयजोगी, कायजोगी ?" ભગવાન ! આ , સૂક્ષમપૃથ્વીકાયિક છો શું મને યોગવાળા હોય છે ? કે વચનગવાળા હોય ? કે કાગવાળા હોય છે ?
महावीर प्रसन। उपयोग-"गोयमा " ॐ गौतम ! नो मणजोगी, नो वयजोगी, कायजोगी" तेसो भनायोगवाट पाहाता नथी, क्यनयोगवा पहाता नथी, परंतु કાગવાળા જ હોય છે કર્મફળને ઉપભોગ કરવાને માટે જીવ જેના દ્વારા યુક્ત હોય
छ, तेनु नाम योग छे. या यात्रए प्रारना होय छ–(१) मनाया, (२) क्यनया અને (૩) કુયાગ સૂફમપૃથ્વીકાયિક જીવમાં માત્ર કાગને જ સભાવ હોય છે, બાકીના બે યોગને સદ્ભાવ હતા નથી સોળમું ગદ્વાર સમાપ્ત છે
(१७) उपयोगा-"ते ण भंते ! जीवा कि सागारोवउत्ता. अणागारोवउत्ता " ભગવદ્ ! તે સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિક જીવો શું સાકારપગવાળા હોય છે ? કે અનાકાર