________________
४०६] जैनमिद्धांतसंग्रह । इतरेषां धर्माधर्माकाशकालानां प्रत्येकं त्रयो गुणः। धर्मद्रव्ये गविहेतुत्वममूर्तत्वमचेतनत्वमेते त्रयो गुणः । अधर्मद्रव्ये स्थिविहेतुत्वममूर्तस्यमचंतनत्वमिति । आकाशद्रव्ये अवगाहनहेतुत्वममूर्तत्वमचेतनत्वमिति । कालद्रव्ये वनाहेतुत्वममूतत्वमचेतनत्वमिति विशेषगुणाः । अन्तस्थाश्चत्वारो गुणाः स्वनात्येपेक्षया सामान्य. गुणा, विनात्यपेक्षया त एव विशेषगुणाः । इति गुणाधिकारः।
गुणविकाराः पर्यायास्ते द्वेषा, स्वभावीवभावपर्यायभेदात् । अगुरुलघधिकाराः स्वभावपर्यायास्वे द्वादशधा पद्धिरूपाः पट्टा:निरूपाः । अनन्तभागवृद्धिः, असंख्यातमागवृद्धिः, संख्यातमाग. वृद्धिः, संख्यातगुणवृद्धिः, असंख्यातगुणवृद्धिः, अनन्तगुणवृद्धिः, एवं षड्वृद्धिरूपास्तथा अनन्तमागहानिः, असंख्यातमागहानिः, संख्यातमागहानिः, संख्यातगुणहानिः, असंख्यातगुणहानिः, अनन्तगुणहानिः, एवं षडानिरूपा ज्ञेयाः। विभावद्रव्यव्यानपर्याथाश्चतुर्विधा नरनारकादिपर्यायाः अथवा चतुरशीविलक्षा योनयः । विभावगुणव्यन्ननपर्याया मत्यादयः । स्वभावद्रव्यव्यानपर्यायाश्वरमशरीरात्किञ्चिन्यूनसिद्धपर्यायाः । स्वभावगुणव्यन्जनपर्याया अनन्तचतुष्टयस्वरूपानीवस्य । पुद्गलस्य तु व्यणुकादयो विभावद्रव्यन्यन्जनपर्यायाः । रसरसान्तरंगन्धगन्धान्तरादिविभावगुणव्यअनपर्यायाः। भविभागिपरलपरमाणुः स्वभावद्रव्यव्यन्जनपर्यायः । वर्णगन्धरसकेकाविरुद्धस्पर्शद्वयं स्वभावगुणव्यजंनपर्यायाः।
अनाधनिपने द्रव्ये स्वपर्यायाः प्रतिक्षणम् । १. प्रत्यक्षेत्रकाकमाषापेक्षया । २ स्वभावपर्यायाः सर्वदव्येषु विमाअपर्याया बीपपुल्योष ३ भायन्तरहिते ।
