________________
२१
२२०
जैनधर्म की हजार शिक्षाएँ १६ भावस्स णत्थि णासो, णत्थि अभावस्स चेव उप्पादो।
-पंचास्तिकाय १५ भाव (सत्) का कभी नाश नहीं होता, और अभाव (असत) का कभी उत्पाद (जन्म) नहीं होता।
सव्वं चि य पइसमयं उप्पज्जइ नासए य निच्चं च ।
-विशेषावश्यकभाष्य ५४४ विश्व का प्रत्येक पदार्थ प्रतिक्षण उत्पन्न भी होता है, नष्ट भी होता है, साथ ही नित्य भी रहता है ।
उप्पज्जति वियंति य, भावा नियमेण पज्जवनयस्स । दव्वट्ठियस्स सव्वं, सया अणुप्पन्नमविणठें ।।
_ --सन्मतितर्क १११ पर्यायदृष्टि से सभी पदार्थ नियमेन उत्पन्न भी होते हैं और नष्ट भी । परन्तु द्रव्यदृष्टि से सभी पदार्थ उत्पत्ति और विनाश से
रहित सदाकाल ध्रव हैं। २२ दव्वं पज्जवविउयं, दवविउत्ता य पज्जवा णत्थि । उप्पायट्ठइ-भंगा, हंदि, दविय लक्खणं एयं ।।
सन्मतितर्क १११२ द्रव्य कभी पर्याय के बिना नहीं होता, और पर्याय कभी द्रव्य के बिना नहीं होता । अत: द्रव्य का लक्षण उत्पाद, नाश और ध्रुव
(स्थिति) रूप है। २३ तम्हा सव्वे वि णया, मिच्छादिटठी सपक्खपडिबद्धा। अण्णोण्णणिस्सिया उ ण, हवन्ति सम्मत्तसन्भावा ।
-सन्मतितर्क २२१