________________
अन्त्यकर्मदीपकोत्तरार्धम्
श्रथ यतेर्देहपातोत्तरविधिः ।
सर्वसङ्गनिवृत्तस्य ध्यानयोगरतस्य च । न तस्य दहनं कार्य नाशौचं नोदकक्रिया || दण्डग्रहणमात्रेण प्रेतत्वं नैव गच्छति । प्रेतत्वस्य विमोक्षार्थं षोडशश्राद्धको विधिः । पिण्डोदकं नवान्नादि क्षुत्तृष्णाविनिवृत्तये । सपिडीकरणश्राद्धं पितृत्वप्राप्तये विधिः ॥ इत्यादिवचनैर्यतीनां दाहादिक्रियानिषेधात्पूर्वोक्तः सर्वोऽपि विधिर्यति -
देहे पञ्चत्वं प्राप्ते न भवति । किन्तु -
यतिं पुरुषसूक्तेन स्नापयित्वाऽवटं ततः । ( कृत्वा) : प्रणवेनाष्टारं तं प्रोतयेदथ सर्वतः ॥ "विष्णो हव्यं रक्षस्वे" ति यजुषा प्रणवेनच । गर्ते प्रेतं विनिक्षिप्य “इदंविष्णुर्विचक्रमे ” ॥ इति मन्त्रेण दण्डं तु दद्याद्दक्षिणहस्तके | मूर्धानं "भूर्भुव: स्वश्चेत्युक्त्वा शङ्खन भेदयेत् ॥ गर्तं पुरुषसूक्तेन लवणेन प्रपूरयेत् । शृगालश्वादिरक्षार्थं सम्यग्गतं प्रपूरयेत् ॥ इति बृहच्छौनकोक्तो विधिः । प्रसङ्गादत्र पूर्वमातुरसंन्यासविधिः प्रदर्श्यते ।
स च जाबालोपनिषदि "यद्यातुरः स्यान्मनसा वाचा वा संन्यसेत्" इत्यादिनोपदिष्टः । आतुरो द्विविधः । रोगादिना मुमूषु, जलादिव्याघादिभयाक्रान्तश्च ।
आतुराणां च संन्यासे न विधिर्नैव च क्रिया । प्रैषमात्रं समुच्चार्य संन्यासं तत्र कारयेत् ॥
