________________
अन्त्यकर्मदीपके
(१) अपसव्येन मध्यम पिण्डमुत्थाप्य पात्रे स्थापयित्वा सव्येनाव: जिघ्रति । ततः पिण्डस्थाने शङ्खचक्रे लिखित्वा ॐशङ्खायनमः ॐ चक्रार नमः इति पूजां विधाय तत्र दीपं संस्थाप्य गन्धाक्षतपुष्पैः षड़तून ( २ ) पूजयेत् - ओं वसन्ताय नमः । ॐ ग्रीष्माय नमः । श्र वर्षाभ्यो नमः ॐ शरदे नमः | ओ हेमन्ताय नमः । ओं शिशिराय नम इति घड़तूर पूजयित्वा दीपस्थाने दीप: । अपसव्येन पिण्डस्थाने पिण्डः । पिण्डोप तर्पणं कर्मपात्रोदकेन -
९०
यः कञ्चित्पितृरूपेण तिष्ठते परमेश्वरः । सोऽयं श्राद्धप्रदानेन तृप्तिं लभतु शाश्वतीम् ॥ गयायां पिण्डदानेन स्वयमेको जनार्दनः । यं दृष्ट्वा पुण्डरीकाक्षं मुच्यते च ऋणत्रयात् ॥ पञ्चक्रोशं गयाक्षेत्रं क्रोशमेकं गयाशिरः | यत्र यत्र स्मरिष्यामि पितॄणां दत्तमक्षयम् ॥ शमीपत्रप्रमाणेन पिण्डं दद्याद्गयाशिरे । उद्धरेत्सप्त गोत्राणि कुलमेकोत्तरं शतम् ॥ पितुः शतगुणं पुण्यं सहस्रं मातुरुच्यते । भगिन्यां शतसाहस्रं सोदर्ये दत्तमक्षयम् ॥ इति ।
निर्दिष्टम् । स्वस्तिवाचनोत्तरकालीनानां स्वतिलकादीनां तु तदादिन्यायादेोत्तरकालि कत्वम् । विसर्जनं तु स्पष्टमेवोत्तरत्र निर्दिष्टमिति पिण्डयोजनोत्तरकालिकाः स्वधावा नादयः पदार्था बोध्याः ।
(१) अत्र पूर्वोक्तब्राह्मणवाक्यतः ( १०४ अथावजिप्रति प्रत्यवधाय पिण्डान् सर्वेषां पिण्डानामुत्थापनं लभ्यते । समाचारानुरोधात्तु मध्यमपिण्डमात्रोत्थापनं निर्दि मिति बोध्यम् ।
(२) श्राद्धतस्त्रे ब्रह्मपुराणे (२४१ ) -
पूजयित्वा तु पिण्डस्थान् पितृ श्च प्रणमेतून् । वसन्ताय नमस्तुभ्यं ग्रीष्माय च नमो नमः ॥ वर्षाभ्यश्च शरत्संज्ञऋतवे च नमः सदा । हेमन्ताय नमस्तुभ्यं नमस्ते शिशिराय च ॥
इति पिण्ड पूजनानन्तरं विहितमृतुपूजनमन्यत् । अन्यच्च पिण्डपितृयज्ञे विहित पूर्वत्र निर्दिष्टम् इति बोध्यम् ।
