________________
अनेकालव्यवस्थाप्रकरणम् ] .
[१३~ औत्सर्गिकत्वात् , कारणद्वयज्ञाने च मध्यभजिज्ञासापरिपूर्तः । तथाऽपि मोक्षस्योपादेयतयेव हेयतया संसारस्याऽपि पृथगभिधानं कायस्यादिति चेत् १ न-अनागतजन्माधभावरूपसंसारहानेः स्वात. -ये-- णा साध्यतया तद्धेतूच्छेदे पुरुषव्यापाराभ्युपगमेन तद्धत्वोरेवाभिधानात् , संसारहानेर्मोक्षस्वरूप एवानुप्रवेशान्मोक्षोपस्थितौ संसारस्थ प्रतिपक्षत्वेनापश्योपस्थितिकतया पृथगभिधानस्यानतिप्रयोजनपाचेति सम्प्रदायपरिकार। संसारो हेय इति तज्ञानार्थ तदभिधानमावश्यकमिति तमुपादाय 'अष्टौ तत्वानि' इति वक्तव्यम् , यदुच्छेदार्था सर्वा प्रवृत्तिः स कथ न प्रदश्यतेति वाचोयुक्तस्तत्रापि सम्भवादित्याशङ्कत - तथापीति। संसारहानिर्न स्वातन्त्र्येण साध्यति तर्मिककृतिसाध्यत्वज्ञानासम्भवान साक्षात् तदर्थी प्रवृत्तिः सम्भवति, किन्तु संसारकारणोच्छेद ५५ पुरुषप्रयत्नसाध्य इति तद्धर्मिककृतिलाध्यत्वज्ञानात् संसारकारणोच्छेदार्थव प्रवृत्तिरिति संसारकारणस्यैव पृथगभिधानमावश्यकमिति समाधते- नेति। अनागतेति- अनागतजन्माधभावरूपा या संसारहानिस्तस्था इत्यर्थः। तद्धेतूच्छेदे अनागतजन्मादिरूपसंसार. हेतूच्छेदे । तक्षेत्वोरेव संसारकारणयोराश्रव बन्धयोरेव । शनिावरणा. अष्टविधकर्मभिः सम्बन्ध एवात्मनः संसारः, तहियुक्तात्मस्वरूपावातिरेव मोक्ष इति मोक्षस्वरूपे संसारहानेरनुप्रवेशान्मोक्षोपस्थिती तत्प्रतिपक्षतया संसार स्थाप्यवश्यमुपस्थितेः सम्भवेन न संसारीपस्थितये पृथक् संसाराभिधानस्याऽऽवश्यकतत्याह- ससार हानेरितिसाम्प्रदायिकमतेन संसार मोक्षकारणयाभिधानस्यावश्यकत्वम् , संसाराभिधानस्थानावश्यकत्वमुपपादितम् । - इदानीं मोक्षकारणयाभिधाने युज्यन्तरम्- वन्ध एव संसार इति बन्धेऽभिहिते संसारोऽभिहित एव, आश्रवर एक एव संसार
