________________
अनेकान्तव्यवस्थाप्रकरणम् ।
। ११५ नित्यद्रव्यवृत्तयोऽनन्ता एव, समवायरवेक एव, इत्यादि निरपेक्षतया सामान्य-विशेपास्यां बहुधा प्रपञ्चितम् , तचायुक्तम्'नव द्रव्याणि, चतुर्विंशतिगुणाः' इत्यादिस्ववचनानुरोधेनव संख्याया न्यूनदेशवृत्तित्वाद घटत्व पटवादिनातिरपरसामान्यम् , यच किञ्चिनात्यपेक्षयाऽधिकदेशवृत्ति किञ्चिजात्यपेक्षया च धनदेशवृत्ति तच्च परापर सामान्यमुच्यते, यथा-द्रव्यत्वादि सामान्य, तद्धि पृथिवीस्वादिजात्यपेक्षयाधिकदेशवृत्ति सत्ताऽपेक्षया च न्यूनरावृत्ति भवतीति, एवं पृथिवीत्वादिकमपि वटत्वाधपेक्षयाऽधिकदेशवृत्तित्वाद् द्रव्यत्वाद्यपेक्षयाऽल्पदेशवृत्तित्वात् परापर सामान्यमिति।।
विशेपा इति-जातिभिन्नत्व सति नित्यद्रव्यवृत्तित्वे सति स्वतो . व्यावृत्तवं विशेषस्य लक्षणम् । ___समवार इति-प्रतियोयनुयोगिमिन्नत्वे सति नित्यसवन्धत्वं समवायस्व लक्षणम् । __एतावता वैशेषिकमतमुवर्य प्रतिक्षिपति- तच्चायुक्तमिति-वैशेषिकमतं चायुक्तमित्यर्थः। अयुतत्वे हेतुमाह- ना द्रव्याणीति-नेवैव' इत्यनेन द्रव्येषु नवत्वसंख्यायाः, 'चनुविशतिरेव' इत्यनेन गुणे चतुर्विशतित्वसङ्घयायाः, पञ्चविधमेव' इत्यनेन कर्मसु पञ्चवसाया, “त्रिवियम्' इत्यनेन- सामान्य त्रित्वसङ्ख्यायाः, 'अनन्ताः' इत्यनेन विशेषेवनन्तत्वलाथाया, '५क एवं' इत्यनेन समवाये एकत्व. सञ्जयायाः प्रतिपादनेन स्वयमेव वैशेपिकन पट्पदार्थवृत्तितया सहयाया उपगतत्वेन द्रव्यादयो न ५पदार्थवृत्तय इति पदपदार्थस्वतन्तभूता सङ्ख्याऽतिरिक्ततयाऽभ्युपगतैवेति पडेय पदार्था इति पदार्थविमानमयुक्तमित्यर्थः ।
मनु द्रव्यगतैव गुणस्वरूपा सङ्ख्या द्रव्ये समवायसम्बन्धन પ્રતીતે, ગુણાતુ સમંવાલમતત્વસ્વધેન પ્રતીયતે, ધટ-. पटादयस्तु चतुविशतिरपीति घट-घटादिगतचतुर्विशतित्वमादाय
