________________
४९५
प्रतिलोमानुलोमाभ्यां द्विविधा सा प्रकीर्तिता । वास्तुलाभवशात्कार्या प्रामादेष्वनुलोमतः || ६ ॥
"
द्वयं त्रयमथवा चतुष्कं पञ्चकं षट्कमथवा समकं कचिदृष्टकं नवकं वा संप्राप्तत्रास्तुम्थलवैशाल्याद्यनुगुणं नानाभौम भवनादिषु विषमकल्पनादिनं स्थापनीयमिति निष्कृटार्थः । एतादृशक्षुद्रशालानामाकृतिश्च विविधैव 1 कथं ? कचिदैर्घ्याधिका, कचिदीना, कचिश्चतुरश्रमानेोपेतेति । एवं पूर्वोक्तरीत्या ' चतु:पच चतुष्पवा' इत्यादिप्रमाणवचनार्थक्रमो ऽत्रापि योज्य इति भाव: । सर्वोऽप्ययमर्थो विस्तारात' इति वचनेन प्रतीयत इति भावः ॥
&
एवं प्राम्य कल्पनेष्वथवा नागरिकल्पनेषु सर्वेषु संप्राप्तस्थलविभवानुकूलं क्षुद्रशालानां प्रकल्पनविषये स्तंभस्थापनभित्तिस्थापनों भाग निर्माणादिषु मानाधिक्यं, मानहीनमित्यादिबहुविधं मानादिक शिल्पकार्यज्ञैः प्रयोज्यमिति भावः । एवं तत्र सत्र निर्माणेषु कल्पनीय क्षुद्रशालानां मानादिकं सङ्ग्रहेणोक्तवा पूर्वोक्ताया महाशालाया निर्माणप्रमाणादिक्रमं स्पष्टमुपदिशति - प्रतिलोमानुलोमाभ्यामित्यादिना । पंतारामहाशाला कल्प ताप्रतिलोमानुलोमकभेदेन द्विविधं भवति । अत्र तत्कल्पने मतिको मस्यादेतच्छा लाक्कल्पनाय यावत्प्रमाणका बास्तु भूमिः
