________________
देवेन्द्रसरिविरचितसोपाटीकोपेवा
गामा 'इंदिय कसाय अवय, किरिया पण चउर पंच पणवीसा । जोगतिगं वायाला, आसवमेया इमा किरिया ॥१३॥ काय १ अहिगरणीयार, पाउसिया ३ पारितावणी किरिया । पाणइवाया५ऽऽरंमियद, परिगहिया ७ मायवती य ८ ॥ १ ॥ मिच्छादसणक्ती ९, अप्पचक्खाण १० दिट्टि ११ पुट्ठी य१२ । पाडुश्चिय १३ सामंतोवणीय १४ नेसत्थि १५ साहत्यी १६ ॥१५॥ आणवणि १७ वियारणिया १८, अणभोगा १९ अणवकंखपचया २० । अन्नापओग २१ समुदाण२२, पिज२३दोसे२४रियावहिया२५ ॥ १६ ॥
आश्रवतत्त्वम् ॥ भावण चरण परीसह, समिई जइधम्म गुत्ति बारस उ। पंच दुवीसा पण दस, तिय संवरमेय सगवन्ना ॥ १७ ॥
संवरतत्त्वम् ।। बारसविहं तवो निजरा उ अहवा अकामसक्कामा । पयइठिईअणुभागप्पएसभेया चउह बंधो ॥ १८ ॥
निर्जराबन्धतत्त्वे ॥ संतपयपरूवणया१, दवपमाणं च २ खित्त ३ फुसणा य ४ । कालो ५ अंतर ६ भागा ७, भाव ८ऽप्पबहू ९ नवह मुक्खो ॥ १९ ॥ जिण १अजिणरतित्यतित्था४, गिह५अन्नसलिंग७थीटनर९नपुंसा१०। पत्तेय ११संयबुद्धा१२, वि बुद्धबोहि १३१४ऽणिका य१५॥२०॥
__ इति मोक्षतत्त्वम् ॥ इत्युक्तं सोपतो नवतत्त्वखरूपम् , विस्तरतस्तु श्रीधर्मरनटीकातोऽवसेयम् । तदेवं येन कर्मणाऽमूनि नव तत्त्वानि श्रद्दधाति तत् सम्यक्त्वम्, किंविशिष्टं ! "खइयाइबहुमेयं" ति क्षायिकमादौ येषां ते क्षायिकादयः, क्षायिकादयो बहवो भेदाः प्रकारा यस्य तत् क्षायिकादिबहुभेदम् । इहादिशब्दावेदकौपशमिकसास्वादनक्षायोपशमिकग्रहणम् । एतयाख्यानगाथा--
इन्द्रियाणि करायाः अग्रतानि क्रियाः पञ्च चखारः पञ्च पञ्चविंशतिः। योगत्रिकद्वाचवारिंशदाश्रवमेदा इमाःक्रियाः॥१३॥ कायिक्यधिकरणिकी प्रादेषिकी पारितापनिकी क्रिया । प्राणातिपातिक्यारम्भिकी पारिपहिकी मायाप्रत्यायिकी च ॥ १४ ॥ मिथ्यादर्शनप्रत्यायिकी अप्रत्याख्यानिकी दृष्टिकी स्पृष्टिकी च । प्राविसकी सामन्तोपनिपातिकी नैःशखिकी खास्तिकी ॥ १५॥ आनयनिकी विदारणिकाऽनाभोगिकी अनवकाशप्रत्यगिकी । वन्यप्रायोगिकी समुदानिकी प्रेमिकी द्वेषिकी ऐयोपषिकी ॥१६॥ भावनाः चरणानि परीषहाः समितयः यतिधर्माः गुप्तयः द्वादश तु । पश्च द्वाविंशतिः पञ्च दश त्रिकं संवरमेदाः सप्तपञ्चाशत् ॥१७॥ द्वादश विध तपो निर्जरा तु अथवा अकामसकामा । प्रकृतिस्थितिअनुभागप्रदेशमेदाचतुर्धा बन्धः ॥ १०॥ सत्पदप्रकपणता न्यप्रमाणं च क्षेत्रं स्पर्शना च । कालोऽन्तरभागी भावाल्पबहुत्वे नवधा मोक्षः ॥ १९ ॥ जिनाजिनतीर्थावीर्षा ग्रहाम्मस्खलिंगनीनरनपुंसकाः । प्रत्येकखयंबुद्धा अपि युद्धमोषितकानेके (सिद्धाः) च ॥ २॥