________________
शब्दायतुरीयखण्डे उच्छन्नपच्छन्नवादः ।
रूपवेदार्थस्य विषयत्वात् वेदोऽनुवादकः ज्ञानान्तरोपनौतस्य विशेषणत्वेन विशिष्टबुद्धिसम्भवात्, पाककृतौ मानसप्रत्यक्षायां पाकस्य संज्ञासंत्रिज्ञाने संज्ञाया---------...-- - --- --- ---------... ---- . .............. .. मान इत्यर्थः, 'अनुवादकदति, सर्वबानेन प्रकारेणानुमितवेदार्थप्रत्यय इत्यये वक्ष्यमाणत्वादिति भावः । 'जानान्तरेति विधिय्याग्रहीतासंमर्गकस्य खाव्यवहितपूर्ववर्तिज्ञानान्तरोपनौतस्यैव विशेषणवनेत्यर्थः, अनुमितेः स्मृत्यर्थाविषयकत्वेऽपोति शेषः, 'विशिष्टबुद्धिसम्भवात्' तद्विशिष्टवुद्धिसम्भवात्, तद्वद्विगेव्यकयुरेव तडिशिष्टबुद्धित्वात्, अत एव विशेषणानानानन्तरं तदरहौताममर्गकविशेष्यजानं विशेषणा विषयकमपि विशिष्टबुद्धिः तयाचानुमिते: स्प्त्यर्थविषयकवाभावाबानुवादकत्वमिति भावः। न च तथापि तदेव ज्ञानान्तरभादायानुवादकत्वमिति वाच्यं । न हि यदा कदाचित प्रतीतप्रत्यायकतामात्रेणानुवादकत्वं, तथा मति मस्यैवानुवाद तापत्तः, अपि तु ममानकालौनानुभवान्तर विषयविषयक तोनिजनकलं तत्, ज्ञानान्तरं वेदजन्यानुभवममयति नाममय एव तन्नाभात्, “विशिष्टबुद्धिविषयत्वासम्भनादिति काचित्कः पाठन पामादिकः । तदविषयत्वेऽपि तदिशिष्टधुद्धिलमियत्र तन्मत नेव दृष्टानमार, 'पाककृताविति, षष्ठ्यर्थे मप्तमी, 'मानमप्रत्यक्षायां' मानमसाक्षात्कारे, 'पाकस्येति, अग्रिम वशब्दोऽत्र मजाया इत्यत्र । सम्बध्यते, पाककृतेर्मानमात्यचे यथा पाकस्य विशिष्टबुद्धित्व भिव्यर्थः, तथापि हिपाको न विषयः बहिर्विषयकस्यौकिकात्यवानने ममसो