Page Text
________________
१६ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह, नाग तेतालीस-(४३)-मा. रणमित्येष हेतुविपदस्तथा । अजितेन्द्रियाः सोपधयश्च यतस्ते वर्तन्ते । अतोऽनेनैव ग्रन्थेन धर्मस्थाने स्थिताः परम इत्यादिकाया हेतुविनक्तेरपि विपद उक्तो वेदितव्य इति । उदाहरण विपदमधिकृत्याह । बुद्धादयोऽप्यादिशब्दात्कापिलादिपरिग्रहः । ते। किम् । सुरनता देवपूजिता उच्यन्ते लण्यन्ते तबासनप्रतिपन्नैरिति ज्ञातप्रतिपद इति गाथार्थः। आह । ननु दृष्टान्तमुपरिष्टाध्यत्येवं ततश्च तत्वरूप उक्ते च तत्रैव विपदस्तत्प्रतिषेधश्च वक्तुं युक्तः। तत्किमर्थ मिह विपदः तत्प्रतिषेधश्चानिधीयते। उच्यते। विपदसाम्यादधिकृत एव विपक्षद्वारे लाघवार्थमनिधीयते । अन्यथेदमपि पृथग्छारं स्यात् । तथैव तत्प्रतिषेधोऽपि छारान्तरं प्राप्नोति।तथा च सति ग्रन्थगौरवं जायते। तस्माद्वाघवार्थमत्रैवोच्यत इत्यदोषः। आह "दितो आसंका तप्पडिसेहो" ति वचनाउत्तरत्र दृष्टान्तमनिधाय पुनराशङ्कां तत्प्रतिषेधं च वयत्येव । तदाशङ्का च तछिपद एव। तत् किमर्थ मिह पुनर्विपदप्रतिषेधाव निधीयेते।उच्यते । अनन्तरपरंपरानेदेन दृष्टान्तद्वैविध्यख्यापनार्थम्। यः खल्वनन्तरमुक्तोऽपि परोदत्वादागमगम्यत्वादाान्तिकार्थसाधनायालं न जवति तत्प्रसिझये विपद सिको योऽन्य उच्यते स परंपरादृष्टान्तः। तथा च तीर्थकरांस्तथा साधूंश्च छावपि निन्नावेवोत्तरत्र दृष्टान्तावनिधास्यते। तत्र तीर्थकृतक्षणं दृष्टान्तमङ्गीकृत्येह विपक्षप्रतिषेधौवुक्तौ । साधूंस्त्वधिकृत्य तत्र वाशङ्कातत्प्रतिषेधौ दर्शयिष्यते । इत्यदोषः । स्यान्मतं प्रायुक्तेन विधिना लाघवार्थमनुक्त एव दृष्टान्त उच्यतां काममिदैव दृष्टान्तविपदस्तत्प्रतिषेधश्च स एव दृष्टान्तः किमित्युत्तरत्रोपदिश्यते येन हेतुविनक्तेरनन्तरमिदैव न जण्यते। तथा पत्र दृष्टान्ते जण्यमाने प्रतिज्ञादीनामिव द्विरूपस्यापि दृष्टान्तस्याईत्साधुलक्षणस्य एतावेव विपक्षतत्प्रतिषेधावुपपद्यते।ततश्च साधुलक्षणस्य दृष्टान्तस्याशङ्कातत्प्रतिषेधावुत्तरत्र न पृथय वक्तव्यौ नवतः। तथा च सति ग्रन्थलाघवं जायते । तथा प्रतिज्ञाहेतूदाहरणरूपाः सविशुद्धिकास्त्रयोऽप्यवयवाः क्रमेणोक्ता नवन्तीत्यत्रोच्यते । हानिधीयमाने दृष्टान्त: स्येव प्रतिज्ञादीनामपि प्रत्येकमाशङ्कातत्प्रतिषेधौ वक्तव्यौ । तथा च सत्यवयवबहुत्व दृष्टान्तस्य वा प्रतिज्ञादीनामिव विपढ़तत्प्रतिषेधान्यां पृथगाशङ्कातत्प्रतिषेधौ न वक्तव्यो स्यातामेवं सति दशावयवा न प्राप्नुवन्ति । दशावयवं चेदं वाक्यं जयन्तरेण. प्रतिपिपादयिषितमस्यापि न्यायस्य प्रदर्शनार्थमत एव यदुक्तं साधुलदणदृष्टान्तस्याशङ्कातत्प्रतिषेधावुत्तरत्र न पृथग वक्तव्यौ स्यातामित्यादि तदपाकृतं वेदितव्यम् । ३ त्यलं प्रसङ्गेन । एवं प्रतिज्ञादीनां प्रत्येकं विपदोऽनिहितोऽधुनायमेव प्रतिज्ञा दावपदः पञ्चमोऽवयवो वर्तत इत्येतदर्शयन्निदमाह ॥ एवं तु अवयवाणं, चउह्न पाडवक्खु पंचमोऽवयवो ॥ एत्तो होवयवो, विवरकप डिसेह तं वोद्धं ॥ १४७ ॥ व्याख्या ॥ एका
| SR No. | 010035 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | Samaysundar, Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1900 |
| Total Pages | 771 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 60 MB |