Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

SR No.: 010035
Original Sutra Author: Samaysundar, Haribhadrasuri
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Publication Year: 1900
Total Pages: 771
Language: Prakrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik
File Size: 60 MB

Page 760

दशवैकालिके प्रथमाध्ययनम् ।
७३
मरतुल्या इति गाथार्थः । निगमनार्थमेव स्पष्टयति ॥ तम्हा दयाइगुणसु - डिएहिं नमवह वित्तहिं ॥ साहूहिं साहित्ति, उक्कि मंगलं धम्मो ॥ १३७ ॥ व्याख्या ॥ तस्मादयादिगुणसुस्थितैः । यादिशब्दात्सत्यादिपरिग्रहः । चमर श्वावधवृत्तिनिः । कैः । साधुनिः साधितो निष्पादितः । उत्कृष्टं मङ्गलम् प्रधानं मङ्गलं । धर्मः प्राग्निरूपितशदार्थ इति गाथार्थः । इदानीं निगमनविशुद्धिमनिधातुकाम याह ॥ निगमणसुद्धी तिळं - तरी वि धम्ममुघुया विहरे || जन्नइ कायाणं ते, जयणं न मुणंति न करेंति ॥ १३८ ॥ व्याख्या ॥ निगमनशुद्धिः प्रतिपाद्यते । अत्राह । तीर्थान्तरीया अपि चरकपरिव्राजकादयः । किम् । धर्मार्थं धर्मायोद्यता उद्युक्ता विहरन्ति । अतस्तेऽपि साधव एवेत्यनिप्रायः। नयतेऽत्र प्रतिवचनम् । कायानां पृथिव्यादीनां ते चरकादयः । किम् । यतनां प्रयत्नकरणलक्षणां न मन्यन्ते न जानन्ति न मन्यते वा तथाविधागमाश्रवणान्न कुर्वन्ति परिज्ञानाजावाजावितमेवेदमधस्तादिति गाथार्थः । किं च ॥ न य जग्गमाइसुद्धं, जुंजंती महुयरा वणुवरोही ॥ नेव य तिगुत्तिगुत्ता, जह साहू निच्चकालं पि ॥ १३७ ॥ व्याख्या ॥ नचोकमा विशुद्धं भुञ्जते । च्यादिशब्दात्पादनादिपरिग्रहः । मधुकरा श्व चमरा इव सत्त्वानामनुपरोधिनः सन्तो नैव च त्रिगुप्तिगुप्ता यथा साधवो नित्यकालमपि । एतडुक्तं नवति । यथा साधवो नित्यकालं त्रिगुप्तिगुप्ता एवं ते न कदाचिदपि तत्परिज्ञानशुन्यत्वात्तस्मान्नैते साधव इति गाथार्थः । साधव एव तु साधवः । कथम् । यतः ॥ कायं वायं च मणं च इंदियाई च पंच दमयंति ॥ धारेंति बंजचेरं, संजमयंती कसाए य ॥ १४० ॥ व्याख्या ॥ कायं वाचं मनश्चेन्द्रियाणि च पञ्च दमयन्ति । तत्र कायेन सुसमाहितपाणिपादास्तिष्ठन्ति गच्छन्ति वा । वाचा निष्प्रयोजनं न ब्रुवते । प्रयोजनेऽप्यालोच्य सत्खानुपरोधेन मनसा अकुशलमनो निरोधं कुशलमनजदी रणं च कुर्वन्ति । इन्द्रियाणि पञ्च दमयन्ति । इष्टानिष्टविषयेषु रागद्वेषाकरणेन । पञ्चेति साङ्ख्यपरिकल्पितैकादशेन्द्रियव्यवच्छेदार्थम् । तथा च । वाक्पाणिपादपायूपस्थमनांसीन्द्रियाणि तेषामिति । धारयन्ति ब्रह्मचर्यं सकलगुप्तिपरिपालनात्तथा संयमयन्ति कषायांश्चानुदयेनोदय विफलीकरणेन चेति गाथार्थः ॥ जं च तवे जद्युत्ता, तेथेसिं साहुलक्खणं पुन्नं ॥ तो साहुणो ति जन्नं-ति साहवो निगमणं चेयं ॥ १४१ ॥ व्याख्या ॥ यच्च तपसि प्राग्वर्णितस्वरूपे । किम् । उयुक्ता उयतास्तेन प्रकारेणैतेषां साधुलक्षणं पूर्णम विकलम् । कथम् । अनेन प्रकारेण साधयन्त्यपवर्गमिति साधवः । यतश्चैवं ततः साधव एव जयन्ते साधवो न चरकादय इति । निगमनं चैतदितिगाथार्थः । इवमुक्तं दशावयवम्। प्रयोगं त्वेवं वृद्धा दर्शयन्ति । अहिंसा दिल कणधर्मसाधकाः साधव एव स्थावरजङ्गमनूतोपरोधपरिहारित्वात् । तदन्यैवंविधपुरुषवत् । विपको दिगम्बर निक्कुनौता
१०