________________
दशवैकालिके पञ्चमाध्ययनम्। . २४७ (टीका.) उक्तः संयमविराधनापरिहारः। अधुनात्मसंयमविराधनापरिहारमाह। उवायमिति सूत्रम्।अवपातं गर्तादिरूपं, विषमं निम्नोन्नतं, स्थाणुमूर्ध्वकाष्ठं, विजलं वि. गतजलं कर्दमं परिवर्जयेत् । एतत्सर्वं परिहरेत् । तथा संक्रमेण जलगर्तापरिहाराय पाषाणकाष्ठरचितेन न गछेत् । आत्मसंयमविराधनासंजवात् । अपवादमाह । विद्यमाने पराक्रमे अन्यमार्ग इत्यर्थः । असति तु तस्मिन् प्रयोजनमाश्रित्य यतनया गछेदिति सूत्रार्थः॥४॥
पवमंते व से तब, पकलंते व संजए॥
हिंसेज पाणनूया, तसे अज्ज्व थावरे ॥५॥ (अवचूरिः) अवपातादौ दोषमाह । प्रपतंश्चासौ तत्रावपातादौ प्रस्खलन्वा संयतः साधुर्हिस्यात् प्राणिनूतानि । प्राणिनो बीजियादयः । नूतान्येकेन्द्रियाः । त्रसानथ स्थावरान्वा प्रपातेनात्मानं चेत्येवमुनयविराधनेति ॥५॥
(अर्थ.) हवे, गर्तादिमार्गे जतां शुं दोष थाय ते कहे . पवते इति. ( से के ) असौ एटले ए ( संजए के ) संयतः एटले संयमी एवो जावसाधु ( तब के) तत्र एटले ते गांदिकने विषे (पवते व के०)प्रपतन् वा एटले पडतो बतो अथवा (परकलंते व के) प्रस्खलन् वा एटले स्खलन पामतो तो (पाण नूया के ) प्राणभूतानि एटले प्राणी ते बेंजियादिक तथा नूत ते एकेडियादिक अने ( तसे के ) सान् एटले त्रस जीव प्रत्ये ( अमुव के ) अथवा (थावरेके०) स्थावरान् एटले स्थावर जीव प्रत्ये (हिंसेज के) हिंस्यात् एटले हणे. ॥ ५ ॥
(दीपिका.) अथ अवपातादौ दोषमाह । एवं कुर्वन् साधुः प्राणिनूतानि हिंस्यात् । प्राणिनो हीन्यादीन् नूतानि एकेन्द्रियादीनिति । एतदेवाह । सान् अथवा स्थावरान् प्रपातेनात्मानं चेत्येवमुजय विराधना ज्ञातव्या ॥५॥
(टीका.) अवपातादौ दोषमाह । पवतेति सूत्रम् । व्याख्या । प्रपतन्वासौ तत्रावपातादौ गर्तादौ प्रस्खलन्वा संयतः साधुर्दिस्याट्यापादयेत् प्राणिनूतानि । प्राणिनो हीन्जियादयः नूतान्येकेन्द्रियाः । एतदेवाह । सानथवा स्थावरान्प्रपातेनात्मानं चेत्येवमुजय विराधनेति सूत्रार्थः ॥ ५॥
तम्हा तेण न गबिजा, संजए सुसमाहिए ॥ स अन्नेण मग्गेण, जयमेव परकमे॥६॥
