________________
१६७राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह, नाग तेतालीस-(४३)-मा. विचार करवानो , ते एवी रीतें:-पृथ्वीनुं शस्त्र जे , ते त्रण प्रकारे ठे, एक खकायशस्त्र, बीजं परकायशस्त्र अने त्रीजुं स्वपरकायशस्त्र, तेमां कृष्णमृत्तिका (काली माटी) जे जे, ते स्वकायरूप श्वेतादिक मृत्तिकानुं शस्त्र ने, माटे तेने स्वकायशस्त्र कहिये, बीजु शस्त्र ते जेम पृथ्वी जे जे ते जल, तेज आदिक परकायतुं शस्त्र , मादे ते परकायशस्त्ररूप जाणवी. त्रीजुं स्वपरकायशस्त्र ते जेम कृष्णमृत्तिका जे ते श्वेतादि मृत्तिकासहित उदकने कृष्णवर्ण करे बे; माटे कृष्णमृत्तिका जे , ते श्वेतादिमृत्तिकासहित उदकनी स्वपरशस्त्ररूप थई. एवा शस्त्रेकरी परिणाम पामेली जे पृथ्वी डे, ते अचित्त बे, एम जाणवू. वली आ सूत्रनो 'पुढविचित्तमत्तमरकाया' एवो पाठ पण केटलेक ठेकाणे . तो ते पदें एवो अर्थ करवो के पृथ्वी चित्तमात्रा - ख्याता. एटले पृथ्वी जे जे ते सचित्तमां चित्तमात्रा अर्थात् जघन्य सचित्त ,ते एकेजियजीवरूप जाणवी. अही मात्रशब्द ले ते स्तोकवाची जाणवो. एवीरीतें आगमना प्रमाणथी पृथ्वी जे , ते एकेडियजीवसमुदायरूप बे, एम कडं. ए अर्थ अनुमानथी पण सिद्ध थाय . ते आवीरीतें केः-विषुमलवणोपलादिकं सचित्तं समानजाजातीयांकुरोत्पत्त्युपलंजात् देवदत्तमांसांकुरवत् ॥ अर्थः-परवाला, लवण, पर इत्यादिक पृथ्वीना विकार जे जे ते सचित्त बे, कारण तेना अंकुर एक पली एक सरखी जातना उपजे बे, जेम देवदत्तना मांसथी थयेलो पुत्ररूप मांसांकुर बे. एम आगम अने अनुमानथी पृथ्वी सचित्त बे, एम सिद्ध थयु. (आउँ के०) आपः एटले जदक ते (चित्तमंतमकाया के) चित्तवत्य आख्याताः एटले सचित्त बे, एम तीर्थंकरादिकें कडं . वली ते उदक अनेकजीव बे, अने पृथक्सत्व बे. (अहीं अनेकजीव अने पृथक्सत्त्व ए बे पदनो अर्थ पृथ्वीकायमां लखेलो ते प्रमाणे जाणवो.) परंतु (अन्नब सबपरिणएणं के०) अन्यत्र शस्त्रपरिणताज्यः एटले शस्त्रपरिणत उदक जे जे ते विना बीजुं सर्व उदक सचित्त जाणवू. (अहीं पण शस्त्रनो अर्थ उपर जे रीतें कहेलो , ते प्रमाणेज जाणवो. तेमज आगल पण सर्वत्र अर्थ जाणवो.) तथा (तेउ के) तेजः एटले तेज जे जे ते पण (चित्तमंत के) सचित्त, अनेकजीव अने पृथक्सत्व कडं बे. पण (अन्नब सबपरिणएणं के०) अन्यत्रशस्त्रपरिणतेच्यः एटले शस्त्रपरिणत तेज बोडीने बीजं सर्व तेज सचित्त . तथा (वाऊ के०) वायुः एटले वायु (चित्तमंत के०) सचित्त, अनेकजीव अने पृथकसत्व एवो कह्यो . पण (अन्नब सबपरिणएणं के०) अन्यत्र शस्त्रपरिणतात् एटले शस्त्रपरिणत वायु जे जे ते बोडीने शेष सर्व वायु जे जे ते सचित्त . तथा ( वणस्सई के) वनस्पतिकाय जे जे ते पण (चि त्तमंत के०) सचित्त, अनेकजीव अने पृथक्सत्व कह्यो बे; पण (अन्नबसबपरिणएणं