________________
१६२ राय धनपतसिंघ बदाडुरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस (४३) - मा. ते । इति न दोषः । दृष्टं च बादरद्रव्याणामपि प्रदीपप्रजापरमाण्वादीनां तथा परिणामतो नूयसामेकत्रैवावस्थानमिति गाथार्थः । व्याख्यातं द्वितीयमूलकारगाथायां परिमाणद्वारं तयाख्यानाच्च द्वितीया मूलद्वारगाथा जीवपदं चेति । सांप्रतं निकाय - पदं व्याचिख्यासुराह ॥ णामं ववणसरीरे, गई शिकाय विकाय दविए य ॥ मागपaaiगह नारे तह जावकाए य ॥ २८७ ॥ व्याख्या ॥ नामस्थापने कुसे । शरीरकायः शरीरमेव तत्प्रायोग्यासंघातात्मकत्वात् । गतिकायो यो जवान्तरगतौ । स च तैजसकार्मणलक्षणः । निकायकायः षड्जीव निकायः । अस्तिकायो धर्मास्तिकायादिः । प्रव्यकायच या दिघटादिसमुदायः । मातृकाकायख्यादीनि मातृकाक्षराणि । पर्यायकायो द्वेधा जीवाजीवनेदेन । जीवपर्यायकायो ज्ञानादिसमुदायः । अजीवपर्यायकायो रूपा दिसमुदायः । संग्रहकायः संग्रहैकशब्दवाच्य स्त्रिकटुकादिवत् । जारकायः कापोती वृद्धासु व्याचक्ष्यते ॥ एको कार्ड दुहा जाने, एगो चिहइ एगो मारिटं ॥ जीवंतो मए मारि, तलव माणव के हेउणा ॥ २८८ ॥ व्याख्या ॥ उदाहरणम् । एगो काहो तलाए दो घडा पाणिस्स नरेऊण कावोडीए वह । सो एगो प्राक्कायकायो दोसु घडेसु डुहा कर्ज | त सो काहरो गवंतो परकबिर्ड । एगो घडो जग्गो | तम्मि जो आ उक्का सो मनुं । इयरम्मिजीवइ । तस्स नावे सो वि जग्गो | ताहे सो तेण पुवम एण मारि तिज | अहवा एगो घडो उक्कायनरि ताहे समाजकार्य हा काऊ अतावि सोम । तावि जीवइ । ताहे सो वि तदेव परिकत्तो ते मएए जीवंतो मारिति । एस जारकार्ड गर्छ । जावकायचौदयिका दिसमुदायः । इह च निकायः काय इत्यनर्थान्तरमिति कृत्वा कायनिप इत्यपुष्ट एवेति गायार्थः ॥ पुण
हिगारो निकायकारण होइ सुतंमि ॥ उच्च रिअस रिसाए- कित्तणं सेसगाणं पि ॥२८॥ व्याख्या ॥ अत्र पुनः सूत्र इति प्रयोगः सूत्र इत्यधिकृताध्ययने । किमित्याह । अधिकारो निकायकायेन जवति । त्र्यधिकारः प्रयोजनं, शेषाणामुपन्यासवैयर्थ्यमाशंक्याह । उच्चरितार्थ सदृशानां उच्चरितो निकायः तदर्थतुल्यानां कीर्तनं संशब्दनं शेषाणामपि नामादिकायानां व्युत्पत्तिहेतुत्वात्प्रदेशान्तरोपयोगित्वाच्चेति गाथार्थः । व्याख्यातं निकायपदम् । उक्तो नाम निष्पन्नो निक्षेपः सांप्रतं सूत्रालापक निष्पन्नस्यावसरः । इत्यादिचर्चः पूर्ववन्तावद्यावत्सूत्रानुगमेऽस्खलितादिगुणोपेतं सूत्रमुच्चारणीयं तच्चेदम् । सुयं मे इत्यादि । श्रूयते तदिति श्रुतम् प्रतिविशिष्टार्थप्रतिपादनफलं वाग्योगमात्रं नगवता निसृष्टमात्मीयश्रवणकोटरप्रविष्टं कायोपशमिकनावपरिणामाविर्भाव कारणं श्रुतमित्युच्यते । श्रुतमवधृतमवगृहीतमिति पर्यायाः । मयेत्यात्मपरामर्शः । श्रायुरस्यास्ती - त्यायुष्मान् । कः कमेवमाह । सुधर्मा जम्बुस्खा मिनमिति । तेनेति जुवननर्तुः परा