Page Text
________________
२४ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस-(४३)-मा. नाव इति नावजीवः । विधेति त्रिप्रकारो नणितो नियुक्तिकारेण उघजीवादिस्तमपि च नावार्थमधिकृत्य संदेपतो वय इति गाथार्थः । तत्रौघजीवमाह ॥ संते आउयकम्मे, धरई तस्सेव जीवई उदए ॥ तस्सेव निधराए, म त्ति सिको नयमएणं ॥ २३१ ॥ व्याख्या ॥ सति विद्यमान आयुष्ककर्मणि सामान्यरूपो भियते सामान्येनैव तिष्ठति नवोदधौ । कथमिबमवस्थानमात्राजीवत्वमस्येत्याशङ्कयात्रैवान्वर्थयोजनामाह । तस्यैवौघायुष्ककर्मणो जीवत्युदये । उदये सति जीवत्यासंसारं प्राणान्धारयत्यतो जीवनाजीव इति । तस्यैवौघायुष्ककर्मणो निर्जरया दयेण मृत इति सर्वथा जीवनानावात् । स च सिको मृतो नान्यः विग्रहगतावपि तथा जीवनसनावात् । नयमतेनेति सर्वनयमतेनैव मृत इति गाथार्थः। उक्त उघजी. वितविशिष्ट उघजीवः सांप्रतं नवजीवं तनवजीवं चाह ॥ जेण य धर नवगर्ज, जी. वो जेण य नवाज संकमई ॥ जाणाहि तं नवाजं, चनविहं तप्नवे विहं ॥ ३२ ॥ ॥ निरके तिगयं ॥ व्याख्या ॥ येन च नारकायायुष्केण ध्रियते तिष्ठति । नवगतो नारकादिनवस्थितो जीवस्तथा येन च मनुष्यायायुष्केण जवान्नारका दिलदाणात्संक्रामति याति । मनुष्यादिनवान्तर मिति सामर्थ्याजम्यते। जानीहि विधि। तदिवंचूतं नवायुर्जवजीवितं चतुर्विधं नारकतिर्यमनुष्यामरनेदेन । तथा तनवे तनव विषयमायुरिति वर्तते । तच्च विविधं तिर्यक्वतनवायुर्मनुष्यत्वतनवायुश्च । यस्मात्तावेवमृतौ सन्तौ नूयस्तस्मिन्नेव नव उत्पद्यते नान्ये । तनवजीवितं तस्मान्मृतस्य तस्मिन्नेवोत्पन्नस्य यत्तदुच्यत इति । अत्रापि च नावजीवाधिकारात्तनवजावितविशिष्टश्च जीव एव ग्राह्यः । जीवितं तु तद्विशेषणत्वामुक्तमिति गाथार्थः । उतो निक्षेपः । इदानीं प्ररूपणामाह ॥ उविहा य हुँति जीवा, सुहुमा तह वा. यरा य लोगम्मि ॥ सुहुमा य सबलोए, दो चेव य बायर विहाणे ॥ २३३ ॥ व्या. रख्या ॥ विविधाश्च हिप्रकाराश्च चशब्दान्नव विधाश्च पृथिव्यादिहीन्द्रियादिनेदेन लवन्ति जीवाः । वैविध्यमाह । सूदमास्तथा वादराश्च । तत्र सूमनामकमा दयात्सूदमा वादरनामकर्मोदयाच्च वादरा इति । लोक इति लोकग्रहणमलोके जावनवनव्यवठेदार्थम् । तत्र सूदमाश्च सर्वलोक इति । चशब्दस्यावधारणार्थत्वात्सू. दमा एव सर्वलोकेषु न वादराः। कचित्तेयामसंनवात् । के एव च पर्याप्तकापयाप्तक लक्षणे वादर विधाने वादरविधी । चशब्दात्सूक्ष्म विधाने च । तेषामपि पर्याप्तकापर्यातकरूपत्वादिति गाथार्थः । एतदेव स्पष्टयन्नाह ॥ सुटुमा य सबलोए, परियावन्ना नवंति नायबा ॥ दो चेव बायराणं, पद्यत्तियरे अ नायवा ॥ २३४ ॥ ॥ परूवणादार गयं ति ।। व्याख्या ॥ सदमा एवं पृथिव्यादयः सर्वलोके चतुर्दशरज्ज्वात्मके पया
| SR No. | 010035 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | Samaysundar, Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1900 |
| Total Pages | 771 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 60 MB |