________________
टिप्पणीसमलङ्कतदीधिति-कल्पलताब्यटीकास्यविभूषितः ।, सिद्धमिति नाधिगच्छामः(१) प्रसङ्गतद्विपर्ययाभ्यामिति चेन्न, परस्पराश्रयप्रसङ्गात् । एवंस्वभावत्वसिद्धौ(२) *(हि) तयोः प्रवृत्तिः, तत्प्रवृत्तौ चैवस्वभावत्वसिद्धिरिति(३)।
दीधितिः। सनियामकत्वानुपपल्या तभियामकं कुर्वद्रूपत्वं नाम जात्यन्तरमा. स्थेयमिति भावः। तादृशस्वभावत्वसिद्धौ सत्यामेवमेतद(४), तदेव स्वसिद्धमित्याह, युक्तमित्यादिना । प्रसङ्गेति । यत्र यत्कार्याक्षेपकारितन तत्कारि यथाऽलीकम्, शिलाशकलं वा,नाराक्षेपकारि च सामग्रीसमवहिनं बीजमुपयते परैरिति प्रमाः, १घदरं करोति तत् तदक्षेपकारि यथा धरण्यादिभेदः, करोति चारमिदं बीजमिति विपर्ययः । परस्परेति। चक्रकेपि परस्पराश्रयत्वमक्षतम् ॥
दीधितिटिप्पणी। धकत्वाभावात तदन्यौ तौ दर्शयति । यनेत्यादि । यत् प्रसने हेत: क्रियते तावपर्यये एव विपर्यये साध्यं क्रियते अतः प्रसग्क्षेपका. रित्वं न साध्यं कृतम् । स्थिरवादिमते ध्वंसविशेषे एवाक्षेपकारित्व. सिद्धिः, येनोत्पत्तिद्वितीयक्षण एव शानं जनितमिति । अत्र व लामप्रीसमवहितबीजस्य पक्षत्वम् । परैरिति । क्षेत्रस्थवीजस्यापि स्व. कार्यव्यवहितप्राक्कालावृत्तित्वस्य नैयायिकैरनङ्गीकारादित्यर्थः। ए. वस्वभावत्वसिद्धावति मूलम्, कुत्रापि वस्तुनि मक्षेपकारित्वस्व.
(१) नावगच्छामः-पुण. पु० पा०। (२) स्वभावसिद्धौ-पाठः । अयमेव भगीरथाभिप्रेतः । * () मूल एतचिन्हान्तर्गतो अन्यः पुणतामकरसम्मतो न भवतीति सर्वत्र ज्ञेयम् । ( ३ ) स्वभावत्वमिति-पुण० पु० पा० । (४) सत्यामेतत्-पा० २ पु. । सत्यमिव तत् पाठः ।
