Atmatattva Viveka

SR No.: 010032
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayanacharya
Publisher: Udayanacharya
Total Pages: 217
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 161

टिप्पणीसमलङ्कतदीधिति-कल्पलताख्यटीकाद्वयविभूषितः। १४५ समर्थ तत्करोत्येवेत्युपसंहर्तुं शक्यमिति(१) चेन्न । कालनियमाविवक्षायां यत् समर्थ तत्करोत्येव कदाचिदिति(२)
दीधितिः। ग्धासिद्धत्वात(३), मूलशैथिल्याचे(४)ति भावः। यदेति । का. लभेदमुपेक्ष्यापि एवकारार्थान्तर्भावेन व्यालेरादरे इष्टापत्यादरभावादुपसंहारः शक्य एवेति भावः(५) । करोत्येवेत्यत्र याव
सत्त्वमिति विवक्षितं न वा(६)। नायः, व्याप्त्यसिद्धः, अङ्कुरका. रिणोऽपि बीजस्य प्राक् तदकरणस्य प्रत्यक्षसिद्धत्वात् । एतेनायोग(७)व्यवच्छेदेन नियमो(८)ऽपि निरस्तः । द्वितीये त्वा. ह । कालेति । एवं च जातनष्टस्य स्वरूपायोग्यत्वासको
दीधितिटिप्पणी । दिना दत्तदोषात् कालमुपेक्ष्य करणत्वोक्ति(९ सम्भव एव नेत्यत उक्तिसम्भवमेव करोति । कालेति। तथा चैतद्वादिनोऽयमभिप्रायः, स्वातन्त्र्येण कालभदो न प्रवेशनीयः, तत्प्रवेशकार्य तु एवकार एव करिष्यति, तस्य तदर्थकत्वादित्यभिमानः । एवकारस्य कालभेदादिवाचकत्वं नास्ति, किन्तु क्रियासङ्गतस्यात्यन्तायोगव्यवच्छेदार्थ. कत्वम्, तथा च तद्दोषतादवस्थ्यमित्यभिप्रायेण कालनियमेत्यादि मूलम् । न्यूनत्वादाह । विवक्षितं न वेत्यादि । जातनष्टस्य सर्वथा (१) शक्यत इति-पुण. पु० पा०। (२) तत्करोत्यवेति कदाचित्-कलि. मु० पु० पा० ।
(३ ) तत्प्रामाण्यत्यादि । तस्य, प्रत्यक्षस्य । प्रामाण्यसन्देहेषि, तेन विषयेऽपि सन्देहात् , हेतोः, सर्वथाकरणस्य ।
() ननु देशभेदावच्छेदेन सामग्रीमध्यनिवेशिनि भावे करणाभावो निवेशनीयः, तस्य तद्दे. शासम्बन्धेन तद्वृत्तिकरणाभावस्थ तद्देशानवच्छिन्नत्वात् , तथा च करणाभावमात्रं करणविरोधि, अस्तु वा देशानवच्छिन्नेत्यस्यापि प्रवेश, तबाह। मूलेति । प्रत्यभिज्ञयाऽभेदभानात् क्षणिकतायाश्चासिद्धेरिति भावः ।
(५) एवेत्यर्थः-पुण० पु० पा० । (६) न चा--कलि० मु० पु० पा०। (७) एतेनान्ययोग-पुण० पु० पा० ।
(८) यत्समर्थ तत्कारित्वाभावाधिकरणं न भवतीति नियमाकारः, अत्रापि प्रत्यक्षविरोधादिरेव दोषः पूर्वोकोऽनुसन्धेय इति भावः ।
(९) करणत्वायुक्ति---पा० २ पु० ! करणत्वयुक्ति-इत्यादर्शपुस्तके पाठः ।