Atmatattva Viveka

SR No.: 010032
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayanacharya
Publisher: Udayanacharya
Total Pages: 217
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 160

-
-
१४४ ..... आत्मतत्वविवेकर शक्त्यशक्त्योरविवक्षित(त्वात)कालभेद एव विरोधः साध्यते, तथोपसंहर्तुमशक्यत्वात् । यदा तदेत्युपेक्ष्य यत्
दीधितिः। शत्वशत्योः करणाकरणयोः, न विवक्षितः व्याप्तिघटका, कालभेदः साधको यस्य सोऽविवक्षितकालभेद इत्यग्रिमग्रन्थस्वरसेन नेयम् । तथा व्याप्तौ कालभेदानुप्रवेशमन्तरेण । उपसं. हर्तुपवाक्यत्वात् , कुशूलस्थे सामन करणप्रसञ्जन इष्टापत्तिः(१), उत्तरकालं तत्रैव करणाभ्युपगमात्, विपर्यये च हेत्वसि. दि:(२), व्यापकविरोधिन एवाभावस्य व्याप्याभावसापकत्वात, अत्ययातिप्रसङ्गात(१), करणस्य च सर्वथैवाकरणं विरुद्धम(४), अन्यथा तवापि सामग्रीनिवेशिनो बीजस्य देशान्तरे अकरणा. दसामोपत्तेः, न चेह तथा(५), तस्यैव सहकारिसमवधाने करणस्य प्रत्यक्षसिद्धत्वात् , तत्मामाण्यसन्देहेऽपि हेतोः सन्दि.
दीधितिटिप्पणी।। तथा च तो सामर्थ्यासामर्थ्यविषयावेवोच्येते, अत एष दूषणमुक्तमि. त्यर्थः । पूर्वोक्तदोषमुखरति । नन्धिति । ननु व्याप्तिघटकत्वनेति कुतः प्राप्तमत आह । अग्रिमेति । तथा च कालनियमाविषक्षायामि ति प्रन्येन कालस्य व्याप्तिघटकताप्रदर्शकेनात्रापि तथैवाविवक्षितत्वं लभ्यते, अन्यथाऽप्रिमप्रन्धेनानुषादासम्भवात् । तथाशब्दार्थ(कथन). मन्तरेणपर्यन्तम् । विरोधः कथं कुत्रापि स्थले उपसंहर्तु न पार्यत इ. त्यत आह । कुशलस्थ इति । व्यापकेति । प्रतियोगिविरोधिनो व्याप. काभावस्य व्याप्याभावसाधकत्वादित्यर्थः। ननु प्रतियोगिविरोध्यभाव पष(६) कथं नास्तीत्यत आह । करणस्य चेति । तथोपसंहर्तुमित्या. (१) इष्टापत्तेः-पुण० पु० पा०। (२) हेत्वसिद्धः-पुण• पु० पा० । (३) अतिप्रसङ्गादिति । श्यत्वव्यापकसंयोगाभावादिना इयत्वाभावानुमानापरित्यर्थः । (१)भकरणामिति । करणसामान्याभाव इत्यर्थः, प्रतियोगिविरोधीति यावत् । (५) इह, कुशूलस्थवीजे । तथा, सर्वथैवास्कुराकरणम् । (६) भाव:--पा०२ पु०।