Page Text
________________
टिप्पणीसमलङ्कृतदीधिति - कल्पलताव्यटीकाद्वयविभूषितः । ९५
दीधितिः ।
मेका जातिः । न च संस्थानविशेष ( १ ) टत्येव घटत्वं, परम्परासम्बन्धेन च (२) रूपादि (३) सामानाधिकरण्यबुद्धिः (४), तादृशसंस्थानवत्वमुपाधिर्वा घटत्वमिति वाच्यम् । तत्राप्यन्यतरकर्मजत्वादिना साङ्कर्येण एकजात्यसम्भवात् । गुणगतजातौ (तु) (५) न साङ्कर्यमिति तु निर्बीजम् । अत्राहुः । सुवर्णत्वादिव्याप्यं नानैव घटत्वम्, घटपदमपि नानार्थमेव, अनुगतव्यवहारस्तु संस्थान वैजात्याग्रहेणैकजातीय संस्थानग्रहनिबन्धनः, सर्वजनीनानुगतप्रतीतिसिद्धायास्तादृशजातेर्व्याप्यं भिन्नमेवान्यतरकर्मजत्वादिकम्, बाधकवलेन जन्यतावच्छेदकभेदेप्यदोषात्, अन्यतर कर्मजत्वादिजात्यनङ्गीकाराद्वा (६) । अपरे तु (७) प्रतिनियतपरस्पर विरुद्ध
दीधितिटिप्पणी |
पत्वे । साक्षात्सम्बन्धेन बुद्ध्युपपादनायाह । उपाधिषैति । तत्रापीति । संस्थानस्यावयवसंयोगात्मकत्वादिति भावः । प्राचीन भाषां दूरीकरोति । गुणगतेति । संस्थानेति । संस्थाने वैजात्याग्रह निबन्धनं यदे. कजातीय संस्थानवत्त्वज्ञानं तन्निबन्धन इत्यर्थः । सर्वजनीनेति । तथा च एकजातीयसंस्थानवत्वमेव वास्तवमस्तीति भावः । यद्वा अनेन ग्रन्थेन संस्थानवृत्येव घटत्वमिति विवक्षितं, जातिसङ्करां. द्वारा पुनरिदमुक्तम्, अन्यतरकर्मजत्वादीति । न च कर्मजत्वादिमा
यमद्वयमपि दर्शितम् । तत्समानशीलनियमानामिति 1 तज्जातिसमानाधिकरणतदभावसमानाधिकरण | तेस्तज्जातित्र्यापकत्वमित्यादिनियमानामित्यर्थः । यत्र सङ्करेण जातिद्वयमेव न सिद्ध्यति, यथा भूतत्व विभुत्वादिकं तत्रोक्तसामान्यनियम एव मूलम् । गदाधरः ।
(१) संस्थान - पाठः । अयमेव गदाधरसम्मतः ।
- पा० २५० ।
(५) जातौ च - पाठः ।
(२) सम्बन्धेन - कलि० मु० पु० पा० । ( ३ ) रूपादिना -- ( ४ ) घटत्वे रूपादिसामानाधिकरण्य बुद्धिरित्यर्थः । (६) एवमिति । (पृष्ठे ९४ प२) सङ्करस्य जातित्वबाधकत्व इत्यर्थः । कथं घटत्वमेका जातिः, घटपदप्रवृत्तिनिमित्तज्ञातेः कथमैक्यमित्यर्थः मृत्तिकात्यादिना सङ्करादिति भावः । न च माई एव घटे घटत्वम्, अन्यत्र च घटव्यवहारस्तु तज्जातीयसंस्थानवत्स्त्वाद्वैौण एवेति वाच्यम् । विनिगमकविरहात् । संस्थानवृत्त्येवेति । घटारम्भक विलक्षणावयवसंयोगवृत्त्येवेत्यर्थः एवकारेण द्रव्य वृनित्यव्यवच्छेदः । (७) श्रयं पाठष्टिपणीकृन्मतः । द्वा परे तु पाठः । अयं गदाधरसम्मतः ।
| SR No. | 010032 |
| Book Title | Atmatattva Viveka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Udayanacharya |
| Publisher | Udayanacharya |
| Publication Year | |
| Total Pages | 217 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |