Atmatattva Viveka

SR No.: 010032
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayanacharya
Publisher: Udayanacharya
Total Pages: 217
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 103

टिप्पणीसमलङ्कृतदीक्षित कपाळायटीकाद्वयविभूषितः । ८७
न
पयोगेन, येन (कल्पना) गौरवप्रसङ्गदोषो (१) स्पात (२) । यो यदर्थं कल्प्यते तस्यान्यथासिद्धिरेव (३) तस्या ( ४ ) भाव इति भवानेवाहेति ।
दीधितिः ।
बेति ( ५ ) | उपयोगस्यापि प्रमाणत्वात् गोबलीवर्दन्यायेन पृथगुपादानम् ( ६ ) ॥
·
दीधितिटिप्पणी |
भूयमानत्वा) भाव एव दर्शित इति भावः ॥
कल्पलता ।
तत्राद्यं विवृणोति । उत्पत्तेरारभ्येति । जात्यन्तः रामाकान्त इति । यदि तदाक्रान्तः (७) स्यात् तदा तथोपलभ्येत, (न चोपलभ्यते, ) तस्मान्न जात्यन्तराक्रान्त
(१) कल्पनादोषप्रसङ्गो - पाठः ।
(३) रेव हि - पुण० पु० पा० । (५) केन चेति- - पा० २ पु० I
( २ ) न सिद्धयेत् पाठः । ( ४ ) तद-पाठः ।
( ६ ) जात्यन्तरानाक्रान्त एवानुभूयमान इत्यस्य यथाश्रुतस्य जात्यन्तरशून्यतयानुभूयमानइत्यर्थे तन्मते जातिरूपविशेषस्यापि तैरतीन्द्रियत्वापगमा तदभावस्य प्रत्यक्षानुपपत्तेरसङ्गतिरित्याशङ्कां परिहरति । जातेरिति (पृष्ठे ८६ प १२) । योग्यवृत्तितयैव योग्यत्वादिति । जातेर्योग्यत्वे योग्यव्यक्तिवृत्तिनामात्रस्य प्रयोजकत्वादित्यर्थः, बीजगतविशेषस्यायोग्यत्वासम्भवादित्यर्थः ८ तदभावस्य, शाल्यादिवीजत्वा व्यापकजात्यभावस्य । सुमहत्वादिति । प्रत्यक्षेण ग्रहीतुं शक्यत्वादित्यर्थः । . ननु योग्यवृत्तित्वेपि कुर्वद्रूपत्वजातेस्तादात्म्येन प्रत्यक्षविरोधित्वकल्पनया तत्साधारणनिरुक्त रूपावच्छिन्नाभावस्य दुर्महत्वमुपपादनीयमित्यत श्राह । तदतीन्द्रियत्वकल्पनाया इति । तस्या इन्द्रियग्राद्यत्वविरोधिताकल्पनाया इत्यर्थः । एतद्ग्रन्थस्य प्रमाणाभावविवरणरूपतया जात्यन्तराना क्रान्त पवेत्येवकार ललभ्ये जात्यन्तराक्रान्ततया श्रनुभूयमानत्वस्य व्यवच्छेदे तात्पर्यस्यावश्यकतया जाव्यन्तरशून्यतया अनुभूयमानत्वाविवक्षामाह । जात्यन्तरेति । अग्रे जात्यन्तरस्यानुपलभ्यमानत्वमात्रोक्त्या मूलस्यायमेवार्थोभिप्रेत इत्याह । यद्वक्ष्यतीति । उपयोगेनेति मूलं अन्यथानुपपद्यमानस्य कार्यविशेषस्योपयोगितापरम्, सादृशकार्यमप्यनुमान्प्रमाणान्तर्गतमिति प्रमाश्वसामान्यमभिधायोपयोगाभिधानं पुनरुक्तमित्याशङ्कयाह । उपयोगस्यापीति । - गदाधरः ।
(७) क्रान्तं - पुण० पु० पा० ।