________________
जयन्तिका
न चर्चिते युक्तायुक्ते । हन्त ! न जाने किमर्थमेवं संवृत्तास्मि इति । तद्रूपविलोभिता वा ? किमथवा कामपरवशता वा ? आहोस्वित्तारुण्यकार्यं वा ? किमथवा जन्मांतरसंस्कारविशेषः ? किमिति ब्रवीमि ? कथं कथयामि १ केन प्रकारेण निरूपयामि हृदयवैकल्यम् ? कथं प्रदर्शयामि मनश्शैथिल्यम् ? ननु मरालसेने ! कदापि दृष्टा वा भवत्या मध्येवमधीरता निर्लज्जता विवेकविकलता स्मरपरतन्त्रता योषित्स्वभावप्रतीपता समतिक्रांतमर्यादता ? एवं भवितुं जन्मांतरसंबन्धसंस्कार विशेष एव निदानमिति प्रत्येमि । अत एव अयस्कांतमणिरिव लोहं तद्रूपमाकर्षति मे हृदयम् । स तु दूरे स्थितोऽपि सन्निहित इव प्रतिभाति । असंस्तुतोऽपि संस्तुत इव । अनवलोकितोऽपिं विलोकित इव । तद्भवत्या तथा प्रयति - तव्यं, यथा न भवेन्मम संकल्पः स्वप्नस्वापतेयकल्पः इत्यकथयत् ।
1
श्रुत्वा च तद्वचनं मरालसेना सुचिरं विचिंत्य च ननु सखि ! भवत्यपि एवं भवतीति न चिंतितं मया स्वप्नेऽपि । साधु चिंतितं भवत्या । हृदयानुरूपमभिहितम्। आभिजात्यानुगुणं व्याहृतम् । रूपानुरूपमभिलषितम् । गुणानुगुणं व्यवसितम् । सत्यप्येवं स तु जीवसेनोऽनेककन्यापितृभिर्भूपतिभिरसकृदभ्यर्थितोऽपि पितृभ्यां सानुनयं प्रार्थितोऽपि विवाह - विमुखो निजरूपसंपत्तिमोदृशीं काननचंद्रिकामिव निष्फलीकुरुते । सकलनृपालमंडलमिवेंद्रियग्राममपि स्वायत्तीकृत्य परिपालयति महीमंडलम् । तदिदानीं कथमिव ते संकल्पस्सफलतां व्रजेदिति न जानामीति निवेदयामास । एवं निवेदिता जयंतिका किमिदम् ? किमेवम् ? कुतो वा नियतिरेवमतानीत् ? किमर्थं निरर्थकमाशांकुरमजनयन्मनसि ? अपि नाम सत्यं यदभिहितं मरालसेनया ? यदि सत्यं कथमितः परं प्राणिमि ? क्रीडति खलु विधिरेवंविधचेष्टया । यदि न तत्प्राप्तिश्शून्यमिदं जगत् । किमनेन पितृगृहभवेन वैभवेनेति बहुधा नितांतचितासंतानतंतुस्यूतमानसेव तदेकध्यानशंकुकीलितेव च नाभूदन्यकार्यकलापेषु व्यग्रा । कदाचित्सज्जीकृत
1
126
