Page Text
________________
( २.२.१९० - १९०)
पणीततरसामञ्ञफलवण्णना
वत्तमानप्पयोगो, एवं उप्पादत्थाय पटिपज्जनकिरियाय अविच्छेदमुपादाय चतूसुपि विकप्पेसु “उप्पज्जति नामा"ति वृत्तं पवत्तापरतवत्तमानवचनञ्चेतं । चतुब्बिधञ्हि वत्तमानलक्खणं सद्दसत्थे पकासितं -
“निच्चपवत्ति समीपो, पवत्तुपरतो तथा । पवत्तापरतो चेव, वत्तमानो चतुब्बिधो 'ति । ।
यस्मा पन बुद्धानं सावकानं विय न पटिपाटिया इद्धिविधञाणादीनि उप्पज्जन्ति, सहेव पन अरहत्तमग्गेन सकलोपि सब्बञ्जतञ्ञाणादिगुणरासि आगतो नाम होति, तस्मा तेसं निप्फत्तसब्बकिच्चत्ता अरहत्तफलक्खणे उप्पन्नो नामाति एकङ्गुत्तरवण्णनायं (अ० नि० अट्ठ० १.१.१७०) वुत्तं । असति हि निप्फत्तसब्बकिच्चत्ते न तावता " उप्पन्नो "ति वत्तुमहति । सब्बपठमं उप्पन्नभावन्ति चतूसु विकप्पेसु सब्बपठमं "तथागतो सुजाताय...पे०... उप्पज्जति नामा'ति वुत्तं तथागतस्स उप्पन्नतासङ्घातं अस्थिभावं । तदेव सन्धाय उप्पज्जतीति वुत्तं बुद्धभावाय आसन्नतरपटिपत्तियं ठितस्सेव अधिप्पेतत्ता । अयमेव हि अत्थो मुख्यतो उप्पज्जतीति वत्तब्बो । तेनाह " तथागतो... पे०... अत्थो "ति ।
Jain Education International
५५
एत्थ च " उप्पन्नो 'ति वुत्ते अतीतकालवसेन कोचि अत्थं गण्हेय्याति तन्निवत्तनत्थं “उप्पन्नो होती”ति वृत्तं । “उप्पन्ना धम्मा" तिआदीसु (ध० स० तिकमातिका १७) विय हि इध उप्पन्नसद्द पच्चुप्पन्नकालिको । ननु च अरहत्तफलसमङ्गीसङ्घातो उप्पन्नोयेव तथागतो पवेदनदेसनादीनि साधेति, अथ कस्मा यथावुत्तो अरहत्तमग्गपरियोसानो उप्पज्जमानोयेव तथागतो अधिप्पेतो। न हि सो पवेदनदेसनादीनि साधेति मधुपायासभोजनतो याव अरहत्तमग्गो, ताव तेसं किच्चानमसाधनतोति ? न हेवं दट्ठब्बं, बुद्धभावाय आसन्नतरपटिपत्तियं ठितस्स उप्पज्जमानस्स गहनेव अरहत्तफलसमङ्गीसङ्घातस्स उप्पन्नस्सापि गहितत्ता । कारणग्गहणेनेव हि फलम्पि गहितं तदविनाभावित्ता । इति पवेदनदेसनादिसाधकस्स अरहत्तफलसमङ्गिनोपि तथागतस्स गहेतब्बत्ता नेय्यत्थमिदं ‘“उप्पज्जती”ति वचनं दट्ठब्बन्ति । तथा हि अङ्गुत्तरट्ठकथायं (अ० नि० अट्ठ० १.१.१७०) उप्पज्जमानो, उप्पज्जति, उप्पन्नोति तीहि कालेहि अत्थविभजने “दीपङ्करपादमूले लद्धब्याकरणतो याव अनागामिफला उप्पज्जमानो नाम, अरहत्तमग्गक्खणे पन उप्पज्जति नाम, अरहत्तफलक्खणे उप्पन्नो नामा' 'ति वृत्तं । अयमेत्थ आचरियधम्मपालत्थेरस्स मति । यस्मा पन एकङ्गुत्तरट्ठकथायं “ एकपुग्गलो भिक्खवे लोके उप्पज्जमानो उप्पज्जती 'ति (अ०
55
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009986 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 456 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 18 MB |