________________
(२.२.१८३-१८३)
पठमसन्दिट्ठिकसामञफलवण्णना
४७
पच्चूसकालतो । याव सामिनो रत्तिं निघोक्कमनन्ति अपराय भाविनिया रत्तिया पदोसवेलायं याव निद्दोक्कमनं । या अतीतरत्तिया पच्चूसवेला, भाविनिया च पदोसवेला, एत्थन्तरे सब्बकिच्चं कत्वा पच्छा निपततीति वुत्तं होति । किं कारमेवाति किं करणीयमेव किन्ति पुच्छाय कातब्बतो, पुच्छित्वा. कातब्बवेय्यावच्चन्ति अत्थो। पटिस्सवेनेव समीपचारिता वुत्ताति आह "पटिसुणन्तो विचरती"ति । पटिकुद्धं मुखं ओलोकेतुं न विसहतीतिपि दस्सेति "तुट्ठपहट्ठ"न्ति इमिना ।
देवो वियाति आधिपच्चपरिवारादिसमन्नागतो पधानदेवो विय, तेन मने-सद्दो इध उपमत्थोति आपेति यथा “अक्खाहतं मझे अठ्ठासि रो महासुदस्सनस्स अन्तेपुरं उपसोभयमान"न्ति (दी० नि० २.२४५)। सो वतस्साहन्ति एत्थ सो वत अस्सं अहन्ति पदच्छेदो, सो राजा विय अहम्पि भवेय्यं । केनाति चे? यदि पुञानि करेय्यं, तेनाति अत्थोति आह "सो वत अह"न्तिआदि । वतसद्दो उपमायं । तेनाह "एवरूपो"ति । पुञानीति उळारतरं पुनं सन्धाय वुत्तं अञदा कतपुञतो उळाराय पब्बज्जाय अधिप्पेतत्ता । “सो वतस्साय"न्तिपि पाठे सो राजा विय अयं अहम्पि अस्सं । कथं ? "यदि पुञानि करेय्य"न्ति अत्थसम्भवतो “अयमेवत्थो"ति वुत्तं । अस्सन्ति हि उत्तमपुरिसयोगे अहं-सद्दो अप्पयुत्तोपि अयं-सद्देन परामसनतो पयुत्तो विय होति । सो अहं एवरूपो अस्सं वत, यदि पुञानि करेय्यन्ति पठमपाठस्स अत्थमिच्छन्ति केचि । एवं सति दुतियपाठे “अयमेवत्थो''ति अवत्तब्बो सिया तत्थ अयं सद्देन अहं-सद्दस्स परामसनतो, “सो''ति च परामसितब्बस्स अञस्स सम्भवतो | यन्ति दानं । सतभागम्पीति सतभूतं भागम्पि, रञा दिन्नदानं सतधा कत्वा तत्थ एकभागम्पीति वुत्तं होति । यावजी न सक्खिस्सामि दातुन्ति यावजीवं दानत्थाय उस्साहं करोन्तोपि सतभागमत्तम्पि दातुं न सक्खिस्सामि, तस्मा पब्बजिस्सामीति पब्बज्जायं उस्साहं कत्वाति अत्थो। “यंनूना"ति निपातो परिवितक्कनत्थेति वुत्तं "एवं चिन्तनभाव"न्ति ।
कायेन पिहितोति कायेन संवरितब्बस्स कायद्वारेन पवत्तनकस्स पापधम्मस्स संवरणवसेन पिदहितो । उस्सुक्कवचनवसेन पनत्थो विहरेय्य-पदेन सम्बज्झितब्बत्ताति आह "अकुसलपवेसनद्वारं थकेत्वा"ति । हुत्वाति हि सेसो। अकुसलपवेसनद्वारन्ति च कायकम्मभूतानमकुसलानं पवेसनभूतं कायविज्ञत्तिसङ्खातं द्वारं । सेसपदद्वयेपीति “वाचाय संवुतो, मनसा संवुतो''ति पदद्वयेपि । घासच्छादनेन परमतायाति घासच्छादनपरियेसने सल्लेखवसेन परमताय, उक्कट्ठभावे वा सण्ठितो घासच्छादनमत्तमेव परमं पमाणं कोटि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org