________________
३४०
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२(२.९.४१८-४२०-४१८-४२०)
अनिच्चा, एवम्पि “अञा सञ्जा, अञो अत्ता"ति सञआय अभावतो अचेतनोव अत्ता होति, तस्मा एस अत्ता न कम्मस्स कारको, न च फलस्स उपभुञ्जनकोति आपन्नमेवाति इमं दोसं दस्सेन्तो भगवा “ओळारिको चा''तिआदिमाहाति। तत्थाति "रूपी अत्ता''ति वादे । पच्चागच्छतोति सेसकिरियापेक्खाय कम्मत्थेयेव उपयोगवचनं, पच्चागच्छतोति च पच्चागच्छन्तस्स, जानन्तस्स, पटिच्च वादेन पवत्तस्साति वा अत्थो । "अञा च सञ्जा उप्पज्जति, अञा च सा निरुज्झन्ती"ति कस्मा वुत्तं, ननु उप्पादपुब्बको निरोधो, न च उप्पन्नं अनिरुज्झनकं नाम अत्थीति चोदनं सोधेतुं “चतुत्रं खन्धान"न्तिआदि वुत्तं । सतिपि नेसं एकालम्बणवत्थुकभावे उप्पादनिरोधाधिकारत्ता एकुप्पादनिरोधभावोव वुत्तो । अपरापरन्ति पोङ्खानुपोङ्ख ।
४१८-४२०. पाळियं मनोमयन्ति झानमनसो वसेन मनोमयं । यो हि बाहिरपच्चयनिरपेक्खो, सो मनसाव निब्बत्तोति मनोमयो। रूपलोके निब्बत्तसरीरं सन्धाय वदति । यं वेदवादिनो “आनन्दमयो, विज्ञाणमयो"ति च द्विधा वोहरन्ति । तत्रापीति "मनोमयो अत्ता''ति वादेपि । दोसे दिनेति “अभाव सञ्जा भविस्सती''तिआदिना दोसे दिन्ने अत्तनो लढ़ियेव वदन्तो “अरूपिं खो"तिआदिमाहाति सम्बन्धो । इधापि पुरिमवादे वुत्तनयेन “यदि अत्ता मनोमयो सब्बङ्गपच्चङ्गी अहीनिन्द्रियो भवेय्य, एवं सति रूपं अत्ता सिया, न च सजी सञाय अरूपभावतो"तिआदि सब्बं दोसदस्सनं वेदितब्बं । तमत्थहि दस्सेन्तो भगवा “मनोमयो च हि ते पोट्टपादा'तिआदिमवोच । कस्मा पनायं परिब्बाजको पठमं ओळारिकं अत्तानं पटिजानित्वा तं लद्धिं विस्सज्जेत्वा पुन मनोमयं अत्तानं पटिजानाति ? तम्पि विस्सज्जित्वा पुन अरूपिं अत्तानं पटिजानातीति ? कामज्वेत्थ कारणं “ततो सो अरूपी अत्ताति एवंलद्धिको समानोपि...पे०... आदिमाहा"ति हेट्ठा वुत्तमेव, तथापि इमे तित्थिया नाम अनवट्टितचित्ता थुसरासिम्हि निखातखाणुको विय चञ्चलाति कारणन्तरम्पि दस्सेतुं “यथा नामा"तिआदि वुत्तं । सञा नप्पतिद्वातीति आरम्मणे सञ्जाननवसेन सञा न पतिठ्ठाति, आरम्मणे सझं न करोतीति वुत्तं होति । सञ्जापतिद्वानकालेति एत्थापि अयं नयो।।
तत्रापीति “अरूपी अत्ता"ति वादेपि। सञ्जायाति पकतिसञ्जाय, एवं भदन्तधम्मपालत्थेरेन (दी० नि० टी० १.४१८-४२०) वुत्तं । अस्मिं तित्थायतने उप्पादनिरोधन्ति हि सम्बन्धो । तेन वेदिकानं मतेन नानक्खणे उप्पन्नाय नानारम्मणाय सञ्जाय उप्पादनिरोधमिच्छतीति दस्सेति । केचि पन “आचरियसझाया''ति पठन्ति,
340
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org