________________
३०८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.८.३८५-३८५)
इति यं परवादमूलकं चतुक्कं दस्सितं, तदेव पुन सकवादमूलकं चतुक्कं कत्वा दस्सितन्ति विज्ञापेतुं "एव"न्तिआदि वुत्तं । यहि किञ्चि केनचि समानं, तेनपि तं समानमेव । यञ्च किञ्चि केनचि असमानं, तेनपि तं असमानमेवाति आह "समानासमानत"न्ति । एत्थ च समानतन्ति समानतामत्तं । अनवसेसतो हि पहातब्बधम्मानं पहानं, उपसम्पादेतब्बधम्मानं उपसम्पादनञ्च सकवादेव दिस्सति, न परवादे । तेन वुत्तं "त्याहं उपसङ्कमित्वा एवं वदामी"तिआदि । सकवादपरवादानुरूपं वुत्तनयेन पञ्चसीलादिवसेनेव अत्थो वेदितब्बो।
समनुयुजापनकथावण्णना
___ ३८५. अन्तमिति आणत्तियं पञ्चमीअत्तनोपदं । लद्धि पुच्छन्तोति “किं समणो गोतमो संकिलेसधम्मे अनवसेसं पहाय वत्तति, उदाहु परे गणाचरिया, एत्थ ताव अत्तनो लद्धिं वदेही"ति एवं पटिञातं सिद्धन्तं पुच्छन्तो । कारणं पुच्छन्तोति “समणोव गोतमो संकिलेसधम्मे अनवसेसं पहाय वत्तती"ति वुत्ते “कारणेनपि एतमत्थं गाहया"ति एवं हेतुं पुच्छन्तो। उभयं पुच्छन्तोति “इदं नामेत्थ कारण''न्ति कारणं वत्वा पटिञाते अत्थे साधियमाने अन्वयतो, ब्यतिरेकतो च कारणं समत्येतुं सदिसासदिसप्पभेदं उपमोदाहरणद्वयं पुच्छन्तो। अपिच हेतुपमोदाहरणवसेन तिलक्खणसम्पत्तिया यथापटिञाते अत्थे साधिते सम्मदेव अनु पच्छा भासन्तो निगमेन्तोपि समनुभासति नामाति वेदितब्बं । "उपसंहरित्वा"ति पाठसेसो। "किं ते"तिआदि उपसंहरणाकारदस्सनं । दुतियपदेपीति "सङ्घन वा सङ्घ"न्ति पदेपि । वचनसेसं, उपसंहरणाकारञ्च सन्धाय "एसेव नयो"ति वुत्तं ।
तमत्थन्ति तं पहातब्बधम्मानं अनवसेसं पहाय वत्तनसङ्खातं, समादातब्बधम्मानं अनवसेसं समादाय वत्तनसङ्खातञ्च अत्थं । योजेत्वाति अकुसलादिपदेहि योजत्वा । अकोसल्लसम्भूतादिअत्थेन अकुसला चेव ततोयेव अकुसलाति च सङ्घाता, सङ्घातसद्दो चेत्थ आतत्थो, कोट्ठासत्थो च युज्जतीति आह "ञाता, कोट्ठासं वा कत्वा ठपिता"ति, पुरिमेन चेत्थ पदेन एकन्ताकुसले वदति, पच्छिमेन तं सहगते, तप्पटिपक्खिये च । एवहि कोट्ठासकरणेन ठपनं उपपन्नं होति । अकुसलपक्खिकभावेन हि ववत्थापनं कोट्ठासकरणं । अवज्जसद्दो दोसत्थो गारव्हपरियायत्ता, अ-सद्दस्स च तब्भाववुत्तितोति आह "सदोसा"ति |
308
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org