________________
२५८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.४.३१७-३१७)
सीलपञआकथावण्णना
३१७. कथितो ब्राह्मणेन पहोति “सीलवा च होती"तिआदिना द्विन्नमेव अङ्गानं वसेन यथापुच्छितो पञ्हो याथावतो विस्सज्जितो । एत्थाति यथाविस्सज्जिते अत्थे, अङ्गद्वये वा । तस्साति सोणदण्डस्स । यदि एकमङ्गं ठपेय्य, अथ पतिट्ठातुं न सक्कुणेय्य । यदि पन न ठपेय्य, अथ सक्कुणेय्य, किं पनेस तथा सक्खिस्सति नु खो, नोति वीमंसनत्थमेव एवमाह, न तु एकस्स अङ्गस्स ठपनीयत्ताति वुत्तं होति । तथा चाह "एवमेतं ब्राह्मणा"तिआदि । धोवितत्ताव परिसुज्झनन्ति आह "सीलपरिसुद्धा"ति, सीलसम्पत्तिया सब्बसो सुद्धा अनुपक्किलिट्ठाति अत्थो । कुतो दुस्सीले पञा असमाहितत्ता तस्स । कुतो वा पारहिते जळे एळमूगे सीलं सीलविभागस्स, सीलपरिसोधनूपायस्स च अजाननतो। एळा मुखे गळति यस्साति एळमूगो ख-कारस्स ग-कारं कत्वा, एलमुखो, एलमूको वा । इति बहुधा पाठोति भयभेरवसुत्तट्ठकथायं (म० नि० अट्ठ० १.४८) वुत्तो । पकट्ठ उक्कटुं जाणं पाणन्ति कत्वा पाकतिकं आणं निवत्तेतुं "पाण"न्ति वुत्तं । विपस्सनादित्राणज्हि इधाधिप्पेतं, तदेतं पकारेहि जाननतो पञ्जावाति आह "पञ्जायेवा"ति।
चतुपारिसुद्धिसीलेन धोताति समाधिपदट्ठानेन चतुपारिसुद्धिसीलेन सकलसंकिलेसमलविसुद्धिया धोविता विसुद्धा । तेनाह "कथं पना"तिआदि । तत्थ धोवतीति सुज्झति । सट्ठिअसीतिवस्सानीति सट्टिवस्सानि वा असीतिवस्सानि वा । मरणकालेपि, पगेव अञ्जस्मिं काले । महासट्ठिवस्सत्थेरो वियाति सहिवस्समहाथेरो विय । वेदनापरिग्गहमत्तम्पीति एत्थ वेदनापरिग्गहो नाम यथाउप्पन्नं वेदनं सभावसरसतो उपधारेत्वा पुन पदट्ठानतो “अयं वेदना फस्सं पटिच्च उप्पज्जति, सो च फस्सो अनिच्चो दुक्खो विपरिणामधम्मो"ति लक्खणत्तयं आरोपेत्वा पवत्तितविपस्सना । एवं पस्सन्तेन हि सुखेन सक्का सा वेदना अधिवासेतुं “वेदना एव वेदयती"ति । वेदनं विक्खम्भेत्वाति यथाउप्पन्नं दुक्खवेदनं अनुवत्तित्वा विपस्सनं आरभित्वा वीथिपटिपन्नाय विपस्सनाय तं विनोदेत्वा । संसुमारपतितेनाति कुम्भीलेन विय भूमियं उरेन निपज्जमानेन । “नाह"न्तिआदिं तथा सीलरक्खणमेव दुक्करन्ति कत्वा वदति । सीले पतिट्ठितस्स हि अरहत्तं हत्थगतंयेव । यथाह "सीले पतिट्ठाय...पे०... विजटये जट'"न्ति (सं० नि० १.१.२३, १९२; पेटको० २२; मि० प० २.९) चतूसु पुग्गलेसु उग्घाटित नो एवायं विसयोति आह "उग्घाटितञ्जताया"ति। पञ्जाय सीलं धोवित्वाति सीलं आदिमज्झपरियोसानेसु
258
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org