________________
(२.३.२५८-२५८)
अम्बट्ठमाणवकथावण्णना
२०३
वचनसमनन्तरमेव पवत्तति, न चन्दसूरियविमानादि विय बहिसमुट्टितवायोधातुवसेनाति विमानट्ठकथायं (वि० व० अट्ठ० १.पठमपीठविमानवण्णना) वुत्तं । रतिजननटेनाति पीतिसोमनस्सुप्पादनढेन । तहि पस्सन्तस्स, सुणन्तस्स च अनप्पकं पीतिसोमनस्सं उप्पज्जति अच्छरियधम्मत्ता । वचनत्थतो पन रमेति रतिं करोतीति रतनं, रमनं वा रतं, तं नेतीति रतनं, रतं वा जनेतीति रतनं ज-कारलोपवसेनातिपि नेरुत्तिका । सब्बत्थाति हत्थिरतनादीसु।
चित्तीकतभावादिनापि चक्कस्स रतनट्ठो वेदितब्बो, सो पन रतिजननटेनेव एकसङ्गहताय विसुं न गहितो। कस्मा एकसङ्गहोति चे? चित्तीकतादिभावस्सपि रतिनिमित्तत्ता। अथ वा गन्थब्यासं परिहरितुकामेन चित्तीकतादिभावो न गहितोति वेदितब्बं । अञासु पन अट्ठकथासु (दी० नि० अट्ठ० २.३३; सं० नि० अट्ठ० ३.५.२२३; खु० पा० अट्ठ० ६.३.यानीधातिगाथावण्णना; सु० नि० अट्ठ० १.२२६; महानि० अट्ठ० १५६) एवं वुत्तं -
"रतिजननटेन रतनं । अपिच -
चित्तीकतं महग्घञ्च, अतुलं दुल्लभदस्सनं । अनोमसत्तपरिभोगं, रतनं तेन वुच्चति ।।
"चक्करतनस्स च निब्बत्तकालतो पट्ठाय अयं देवट्ठानं नाम न होति, सब्बेपि गन्धपुप्फादीहि तस्सेव पूजञ्च अभिवादनादीनि च करोन्तीति चित्तीकतढेन रतनं । चक्करतनस्स च एत्तकं नाम धनं अग्घतीति अग्धो नत्थि, इति महग्घटेनपि रतनं । चक्करतनञ्च अओहि लोके विज्जमानरतनेहि असदिसन्ति अतुलटेन रतनं । यस्मा पन यस्मिं कप्पे बुद्धा उप्पज्जन्ति, तस्मिंयेव चक्कवत्तिनो उप्पज्जन्ति, बुद्धा च कदाचि करहचि उप्पज्जन्ति, तस्मा दुल्लभदस्सनटेनपि रतनं । तदेतं जातिरूपकुलइस्सरियादीहि अनोमस्स उळारसत्तस्सेव उप्पज्जति, न अञस्साति अनोमसत्तपरिभोगटेनपि रतनं । यथा च चक्करतनं, एवं सेसानिपी''ति ।
तत्रायं तट्टीकाय, अञ्चत्थ च वुत्तनयेन अत्थविभावना - इदहि "चित्तीकत"न्तिआदिवचनं निब्बचनत्थवसेन वुत्तं न होति, अथ किन्ति चे? लोके
203
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org