Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

SR No.: 009986
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 456
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 18 MB

Page 218

(२.३.२५६-२५६)
अम्बट्ठमाणवकथावण्णना
१९३
विचित्रा हि तद्धितवुत्ति । पदकोति ब्याकरणेसु आगतपदकोसल्लं सन्धाय वुत्तं, वेय्याकरणोति तदवसिठ्ठपकतिपच्चयादिसद्दविधिकोसल्लन्ति इमस्सत्थस्स विज्ञापनत्थं पदद्वयस्स एकतो अथवचनं । एसा हि आचरियानं पकति, यदिदं येन केनचि पकारेन अत्थन्तरविञापनं । अयं अट्ठकथातो अपरो नयो - ते एव वेदे पदसो कायतीति पदकोति । तत्थ पदसोति गज्जबन्धपज्जबन्धपदेन । कायतीति कथेति यथा “जातक"न्ति, इमिना वेदकारकसमत्थतं दस्सेति । एवम्हि “अज्झायको''तिआदीहि इमस्स विसेसो पाकटो होतीति ।
आयतिं हितं बालजनसङ्घातो लोको न यतति न ईहति अनेनाति लोकायत। तहि गन्थं निस्साय सत्ता पुञ्जकिरियाय चित्तम्पि न उप्पादेन्ति, लोका वा बालजना आयतन्ति उस्सहन्ति वादस्सादेन एत्थाति लोकायतं। अञमाविरुद्धं, सग्गमोक्खविरुद्धं वा तनोन्ति एत्थाति वितण्डो ड-पच्चयवसेन, न-कारस्स च ण-कारं कत्वा, विरुद्धेन वाददण्डेन तान्ति वादिनो एत्थाति वितण्डो तडि-धातुवसेन, निग्गहीतागमञ्च कत्वा । अदेसम्पि यं निस्साय वादीनं वादो पवत्तो, तं तेसं देसतोपि उपचारवसेन वुच्चति यथा “चक्खं लोके पियरूपं सातरूपं, एत्थेसा तण्हा पहीयमाना पहीयति, एत्थ निरुज्झमाना निरुज्झती"ति, (दी० नि० २.४०१; म० नि० १.१३३; विभं० २०४) विसेसेन वा पण्डितानं मनं तडेन्ति चालेन्ति एतेनाति वितण्डो, तं वदन्ति, सो वादो वा एतेसन्ति वितण्डवादा, तेसं सत्थं तथा । लक्खणदीपकसत्थं उत्तरपदलोपेन, तद्धितवसेन वा लक्खणन्ति दस्सेति "लक्खणदीपक"न्तिआदिना | लक्खीयति बुद्धभावादि अनेनाति लक्खणं, निग्रोधबिम्बतादि । तेनाह “येसं वसेना"तिआदि । द्वादससहस्सगन्थपमाणन्ति एत्थ भाणवारप्पमाणादीसु विय बात्तिंसक्खरगन्थोव अधिप्पेतो । वुत्तहि -
"अट्ठक्खरा एकपदं, एका गाथा चतुप्पदं । गाथा चेका मतो गन्थो, गन्थो बात्तिंसतक्खरो'ति ।।।
द्वादसहि गुणितसहस्सबात्तिंसक्खरगन्थप्पमाणन्ति अत्थो । यत्थाति यस्मिं लक्खणसत्थे, आधारे चेतं भुम्मं यथा “रुक्खे साखा''ति । सोळस च सहस्सञ्च सोळससहस्सं, सोळसाधिकसहस्सगाथापरिमाणाति अत्थो । एवहि आधाराधेय्यवचनं सूपपन्नं होतीति । पधानवसेन बुद्धानं लक्खणदीपनतो बुद्धमन्ता नाम। पच्चेकबुद्धादीनम्पि हि लक्खणं तत्थ दीपितमेव । तेन वुत्तं “येसं वसेना''तिआदि ।
193