Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

SR No.: 009986
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 456
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 18 MB

Page 198

(२.३.२५४-२५४)
अद्धानगमनवण्णना
१७३
वुत्तं आचरियेन इध चेव अञ्जत्थ च मज्झिमागमटीकादीसु “अक्खरचिन्तका हि ईदिसेसु ठानेसु युत्ते विय ईदिसलिङ्गवचनानि इच्छन्ति, अयमेत्थ रुळ्हि यथा 'अञत्थापि कुरूसु विहरति, अङ्गेसु विहरती'ति चा''ति । केचि पन कोसलनामाभिनिरोपनमिच्छन्ति, अयुत्तमेतं पुथुवचनस्स अप्पयुज्जितब्बत्ता । नामाभिनिरोपनाय हि एकवचनम्पि भवति यथा “सीहो गायतीति । तब्बिसेसितेपि जनपदसद्दे जातिसद्दत्ता एकवचनमेव । तेनाह "तस्मिं कोसलेसु जनपदे"ति, कोसलनामके तस्मिं जनपदेति अत्थो। अभूततो हि वोहारमत्तं रुळिह, भूततोयेव अत्थो विनिच्छिनितब्बो । यथा हि -
"सन्ति पुत्ता विदेहानं, दीघावू रट्ठवड्डनो । ते रज्जं कारयिस्सन्ति, मिथिलायं पजापती"ति ।। (जा० २.२२.२७६) आदीसु
तंपुत्तसङ्घातस्स एकत्थस्स रुळिहवसेन “पुत्ता'"ति बहुवचनपयोगो, तथा इधापि तन्निवाससङ्घातस्स एकत्थस्स रुळिहवसेन “कोसलेसू"ति बहुवचनपयोगो होति । यथा च "पाणं न हजे, न च'दिन्नमादिये"तिआदीसु (अ० नि० ३.८.४२, ४३, ४५) जातिवसेन बह्वत्थानमेकवचनपयोगो, तथा इधापि जातिवसेन अवयवप्पभेदेन बह्वत्थस्स "जनपदे''ति एकवचनपयोगो होति । वुत्तञ्च आचरियेन मज्झिमागमटीकायं “तब्बिसेसनेपि जनपदसद्दे जातिसद्दे एकवचनमेव । तेनाह ‘तस्मिं अङ्गेसु जनपदे'ति'।
एवं रुळ्हिवसेन बहुम्हि विय वत्तब्बे बहुवचनं दस्सेत्वा इदानि बह्वत्थवसेन बहुम्पि एव वत्तब्बे बहुवचनं दस्सेन्तो "पोराणा पनाहू"तिआदिमाह। पन-सद्दो चेत्थ विसेसत्थजोतनो, तेन पुथुअत्थविसयताय एवेतं पुथुवचनं, न रुळिहवसेनाति वक्खमानं विसेसं जोतेति । सो हि पदेसो तियोजनसतपरिमाणताय बहुप्पभेदोति, इमस्मिं पन नये तेसु कोसलेसु जनपदेसूति अत्थो वेदितब्बो। महापनादन्ति महापनादजातक (जा० १.३.४०, ४१, ४२) सुरुचिजातकेसु (जा० १.१४.१०२ आदयो) आगतं सुरुचिनो नाम विदेहरओ पुत्तं महापनादनामकं राजकुमारं । नानानाटकानीति भण्डुकण्डपण्डुकण्डपमुखानि छसतसहस्सानि नानाविधनाटकानि, कत्थचि पन आदिसद्दोपि दिट्ठो, सो जातकट्ठकथायं न दिस्सति, यदि च दिस्सति, तेन नटलङ्घकादीनं सङ्गहो दट्ठब्बो। सितमत्तम्पीति मिहितमत्तम्पि । तस्स किर दिब्बनाटकानं अनन्तरभवेयेव दिठ्ठत्ता मनुस्सनाटकानं नच्चं अमनुझं अहोसि । नङ्गलानिपि छड्दुत्वाति कसिकम्मप्पहानवसेन
173