________________
१६२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
उपधारणञ्चेत्थ जाननमेवाति दस्सेति “जानातू" ति इमिना । उपासकविधिकोसल्लत्थन्ति उपासकभावविधानकोसल्लत्थं । को उपासकोति सरूपपुच्छा, किं लक्खणो उपासको नामाति वृत्तं होति । कस्माति हेतुपुच्छा, केन पवत्तिनिमित्तेन उपासकसद्दो तस्मिं पुग्गले निरुहोति अधिप्पायो । तेनाह " कस्मा उपासकोति वुच्चती 'ति । सद्दस्स हि अभिधेय्ये पवत्तिनिमित्तमेव तदत्थस्स तब्भावकारणं । किमस्स सीलन्ति वतसमादानपुच्छा, कीदिसं अस्स उपासकस्स सीलं, कित्तकेन वतसमादानेनायं सीलसम्पन्नो नाम होतीति अत्थो । को आजीवोति कम्मसमादानपुच्छा, को अस्स सम्माआजीवो, केन कम्मसमादानेन अस्स आजीवो सम्भवतीति पुच्छति, सो पन मिच्छाजीवस्स परिवज्जनेन होतीति मिच्छाजीवोपि विभजीयति । का विपत्तीति तदुभयेसं विप्पटिपत्तिपुच्छा, का अस्स उपासकस्स सीलस्स, आजीवस्स च विपत्तीति अत्थो । सामञ्जनिट्ठेि हि सति अनन्तरस्सेव विधि वा पटिसेधो वाति अनन्तरस्स गहणं । का सम्पत्तीति तदुभयेसमेव सम्मापटिपत्तिपुच्छा, का अस्स उपासकस्स सीलस्स, आजीवस्स च सम्पत्तीति वुत्तनयेन अत्थो । सरूपवचनत्थादिसङ्घातेन पकारेन किरतीति पकिण्णं, तदेव पकिण्णकं, अनेकाकारेन पवत्तं अत्थविनिच्छयन्ति अत्थो ।
(२.२.२५० - २५०)
यो कोचीति खत्तियब्राह्मणादीसु यो कोचि, इमिना पदेन अकारणमेत्थ जाति आदिविसेसोति दस्सेति, “सरणगतो" ति इमिना पन सरणगमनमेवेत्थ पमाणन्ति । " गहट्ठो" ति च इमिना आगारिकेस्वेव उपासकसद्दो निरुळहो, न पब्बज्जूपगतेसूति । तमत्थं महावग्गसंयुत्ते महानामसुत्तेन (सं० नि० ३.५.१०३३) साधेन्तो “वुत्तञ्हेत "न्ति आदिमाह । तत्थ यतोति बुद्धादिसरणगमनतो । महानामाति अत्तनो चूळपितुनो सुक्कोदनस्स पुत्तं महानामं नाम सक्यराजानं भगवा आलपति । एत्तावताति एत्तकेन बुद्धादिसरणगमनेन उपासको नाम होति, न जाति आदीहि कारणेहीति अधिप्पायो । कामञ्च तपुस्सभल्लिकानं विय द्वेवाचिकउपासकभावोपि अत्थि, सो पन तदा वत्थुत्तयाभावतो कदाचियेव होतीति सब्बदा पवत्तं तेवाचिकउपासकभावं दस्सेतुं “सरणगतो" ति वृत्तं । तेपि पिच्छा तिसरणगता एव, न चेत्थ सम्भवति अञ्ञं पटिक्खिपित्वा एकं वा द्वे वा सरणगतो उपासको नामाति इममत्थम्पि आपेतुं एवं वुत्तन्ति दट्ठब्बं ।
Jain Education International
उपासनतोति तेनेव सरणगमनेन, तत्थ च सक्कच्चकारिताय गारवबहुमानादियोगेन पयिरुपासनतो, इमिना कत्वत्थं दस्सेति । तेनाह “सो ही " तिआदि ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org