________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२१४-२१४)
अट्ठानेति मनुस्सामनुस्सपरिग्गहिते खेत्तदेवायतनादिके अयुत्तट्ठाने । तादिसे हि करोन्तं कुद्धा मनुस्सा, अमनुस्सा वा जीवितक्खयम्पि पापेन्ति । आपत्तीति पन भिक्खुभिक्खुनीनं यथारहं दुक्कटपाचित्तिया । पतिरूपे ठानेति वुत्तविपरीते ठाने । सब्बं तन्ति आपत्तिआदिकं ।
निक्खमापेता अत्ता नाम अस्थि, तस्स कामताय निक्खमनन्ति बालमञ्जनं निवत्तेतुं "अकामताया"ति वुत्तं, अत्तनो अनिच्छाय अपयोगेन वायोधातुविष्फारेनेव निक्खमतीति वुत्तं होति । सन्निचिताति समुच्चयेन ठिता। वायुवेगसमुप्पीलिताति वायोधातुया वेगेन समन्ततो अवपीळिता, निक्खमनस्स चेतं हेतुवचनं । “सन्निचिता उच्चारपस्सावा"ति वत्वा "सो पनायं उच्चारपस्तावो"ति पुन वचनं समाहारद्वन्देपि पुल्लिङ्गपयोगस्स सम्भवतादस्सनत्थं । एकत्तमेव हि तस्स नियतलक्खणन्ति । अत्तना निरपेक्खं निस्सद्वत्ता नेव अत्तनो अत्थाय सन्तकं वा होति, कस्सचिपि दीयनवसेन अनिस्सज्जितत्ता, जिगुच्छनीयत्ता च न परस्सपीति अत्थो । सरीरनिस्सन्दोवाति सरीरतो विस्सन्दनमेव निक्खमनमत्तं । सरीरे सति सो होति, नासतीति सरीरस्स आनिसंसमत्तन्तिपि वदन्ति । तदयुत्तमेव निदस्सनेन विसमभावतो । तत्थ हि "पटिजग्गनमत्तमेवा"ति वुत्तं, पटिसोधनमत्तं एवाति चस्स अत्थो । वेळुनाळिआदिउदकभाजनं उदकतुम्बो। तन्ति छड्डितउदकं ।
"गतेति गमने"ति पुब्बे अभिक्कमपटिक्कमगहणेन गमनेपि पुरतो, पच्छतो च कायस्स अतिहरणं वुत्तन्ति इध गमनमेव गहित''न्ति (विभं० मूल टी० ५२५) आचरियानन्दत्थेरेन वुत्तं, तं केचिवादो नाम आचरियधम्मपालत्थेरेन कतं । कस्माति चे ? गमने पवत्तस्स पुरतो, पच्छतो च कायातिहरणस्स तदविनाभावतो पदवीतिहारनियमिताय गमनकिरियाय एव सङ्गहितत्ता, विभङ्गट्ठकथादीहि (अभि० अट्ठ० २.५२३) च विरोधनतो। वत्तम्हि तत्थ गमनस्स उभयत्थ समवरोधत्तं, भेदत्तञ्च
___ “एत्थ च एको इरियापथो द्वीसु ठानेसु आगतो। सो हेट्ठा 'अभिक्कन्ते पटिक्कन्ते'ति एत्थ भिक्खाचारगामं गच्छतो च आगच्छतो च अद्धानगमनवसेन कथितो । 'गते ठिते निसिन्ने'ति एत्थ विहारे चुणिकपादुद्धारइरियापथवसेन कथितोति वेदितब्बो"ति ।
“गते''तिआदीसु अवत्थाभेदेन किरियाभेदोयेव, न पन अत्थभेदोति दस्सेतुं “गच्छन्तो वा"तिआदि वुत्तं । तेनाह "तस्मा"तिआदि । तत्थ सुत्तेति दीघनिकाये, मज्झिमनिकाये च
92
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org